Karabağ krizi çıktı
Güncelleme Tarihi:
Türkiye ile Ermenistan arasındaki tarihi protokoller öncesinde son dakika krizi yaşandı. Bakanların konuşma metinlerinde yer alan Karabağ’la ilgili ifadeler nedeniyle çıkan kriz ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un devreye girmesiyle aşıldı. 18.00’de yapılacak tören saat 21.15’de gerçekleşti. Tören sonrası konuşmaları, metinler üzerinde mutabakat sağlanamaması nedeniyle iptal edildi.
Tarihi imza atıldı / Video WEB TV
Tarihi imza atıldı / FotoGaleri
TÜRKİYE ile Ermenistan arasında 94 yılın ardından ilk kez bir ortak metne imza atılması öncesinde çıkan son dakika krizi, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un çabalarıyla aşıldı. Bakanların konuşma metinlerinde yer alan Karabağ’la ilgili ifadeler nedeniyle kriz çıkması üzerine iki protokol, üç saat 15 dakikalık gecikmeyle imzalandı.
Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesini sağlayacak protokolün dün Türkiye saati ile saat 18.00’te imzalanacağı açıklanmışken, planlanan tören öncesinde beklenmeyen bir kriz çıktı. ABD Dışişleri Bakanı Clinton, önce Davutoğlu ile sonra da Nalbantyan ile görüştü. Tören bir türlü başlayamadı.
İmza anı geldi ama
Gergin bir bekleyişle geçen bu dakikalarda ilk kriz açıklamaları ABD tarafından geldi. Törendeki konuşma metinleriyle ilgili kriz yaşandığı ve Clinton’un Nalbantyan’ı törene katılması için ikna etmeye çalıştığı duyuruldu. Nalbantyan konuşmasında, protokoller ile Dağlık Karabağ arasında bir bağlantı kurulamayacağını vurgulamak istedi ve protokollerin “ön koşulsuz” olarak imzalanacağı ifadelerine yer verdi. Davutoğlu ise konuşmasında protokollerin Dağlık Karabağ sorunu çözüldükten sonra hayata geçirileceği yönünde mesaj verdi. Davutoğlu, geçmişte yaşananların tarihçiler tarafından sorgulanması gerektiğini de vurguladı. Saat 19.00’a doğru törenin süresiz ertelendiği açıklandı.
Arabulucular devrede Dakika dakika kriz
Yabancı ajanslar, Zürih’teki gelişmeleri dakika dakika takip etti. Ajanslarda kriz şöyle seyretti:
18.10: Tören, planlanan saatte başlamadı.
18.17: ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Clinton’ın Nalbantyan ile görüştüğünü belirtti.
18.26: Hillary Clinton, imza törenine katılmayacak.
18.42: ABD’li yetkililer, protokollerin imzalanması sonrasında açıklamalar konusunda Nalbantyan’ı ikna etmeye çalışıyor.
19.48: Hillary Clinton ve Nalbantyan, törenin yapılacağı Zürih Üniversitesi’ne geri döndü.
20.50: Ermeni yetkililere göre, tören TSİ 21.00’de yapılacak.
21.08: Türk kaynakları, Ermenistan ile protokollerin imzalanacağını, ancak törende yapılması planlanan konuşmaların olmayacağını açıkladı.
21.15: İmza töreni İsviçre Dışişleri Bakanı Calm-Rey’in konuşmasıyla başladı.
Uzun bir bekleyişin ardından heyetler, yeniden hareketlendi. Davutoğlu törenden önce Clinton’la yaptığı görüşmenin ardından üniversiteye geldi. Bu arada İsviçre Dışişleri Bakanı Micheline Calmy Rey Türkiye tarafıyla, Clinton da Ermeni tarafıyla görüştü. Clinton-Nalbantyan görüşmesi heyetlerin kaldığı Dolder Oteli’nde devam ederken sürekli yenilenen metinler karşılıklı fakslandı. Ancak Ermenistan tarafı bir türlü ikna olmadı.
Türk tarafı önerdi
Bunun üzerine Türk tarafı İsviçre Dışişleri Bakanı’nın kısa bir konuma yapması dışında hiçbir tarafın konuşma yapmamasını ve doğrudan protokollerin imzalanmasını önerdi. Bu öneri ABD, Rusya, Fransa ve İsviçre’den tam destek aldı. Nalbantyan, Clinton’ın sert çıkışı üzerine Türk tarafının önerisini kabul etmek zorunda kaldı. Bu arada Davutoğlu yaşanan gelişmelerle ilgili sürekli Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Tayyip Erdoğan’ı bilgilendirdi. Saat 21.00’e doğru konuşmaların yapılmaması üzerinde anlaşma sağlanarak imzaların atılacağı açıklaması yapıldı.
Ve imzalara atılıyor
Tören 21.15’te başladı. Gergin bir atmosferde başlayan törende İsviçre Dışişleri Bakanı Micheline Calmy-Rey, Nalbantyan ve Davutoğlu’nun yanı sıra eski Dışişleri Bakanı Ali Babacan’a da teşekkür edip sözlerini uzatmadan iki bakanı imza için masaya çağırdı.
Davutoğlu ve Nalbantyan asık yüzlerle masaya geldiler. İki bakan protokolleri imzalarken arabulucu ülke İsviçre’nin Dışişleri Bakanı Micheline Calmy-Rey’in yanı sıra ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Fransa Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner, AB Bakanlar Komitesi Başkanı sıfatıyla Slovenya Dışişleri Bakanı Samuel Zbogar ve AB Dış Politika-Güvenlik Yüksek Komiseri Javier Solana hemen arkalarında ayakta durdular. İki bakan imzaları attıktan sonra protokolleri verip tokalaştılar.
Tarihi tören sadece 10 dakika
Tokalaşmalar ve kutlamaların ardından Davutoğlu ve Nalbantyan diğer bakanlar ile birlikte ortak fotoğraf çektirdi. Yoğun bir diplomasi trafinin ardından bu sonuca ulaşılmasına sevinen Clinton, sevinçle ellerini havaya doğru kaldırarak, ne kadar rahatladığını ifade etti. Fotoğraf çekiminin ardından törenin bittiği anons edildi. Böylece tarihi tören sadece 10 dakikada bitti.
Asık yüzler
3 saat süren gergin bekleyişin sonunda kriz aşıldı ve taraflar tören salonuna geldi. Davutoğlu ve Nalbantyan asık yüzlerle masaya oturdu. İki bakan protokolleri imzaları koydu. İsviçre Dışişleri Bakanı Micheline Calmy-Rey, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Fransa Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner, AB Bakanlar Komitesi Başkanı sıfatıyla Slovenya Dışişleri Bakanı Samuel Zbogar ve AB Dış Politika-Güvenlik Yüksek Komiseri Javier Solana bu tarihi anı hemen arkada izlediler. İmzaların atılmasından sonra bakanlar protokolleri birbirlerine vererek tokalaştılar. Davutoğlu zoraki de olsa gülümserken, Nalbantyan’ın yüzü asıktı. Tanık 5 bakan ve davetliler Türk ve Ermeni bakanları alkışladı.
Krizi aşan iki kadın bakan 
Protokolün imzalanmasına bir kaç dakika kala patlat veren krizi üzerine devreye ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ile İsviçre Dışişleri Bakanı Micheline Calmy Rey devreye girerek imzaların atılmasını sağladı. Rey Türk heyetiyle biraraya gelirken, Clinton da Ermeni tarafıyla görüşmeler yaptı. İki taraf arasında metinler gitti geldi. Ancak bir sonuç alınamadı. Son olarak Türk tarafı imza töreninde sadece İsviçre Dışişleri Bakanı’nın kısa bir konuma yapmasını ve doğrudan protokollerin imzalanmasını önerdi. ABD, Rusya Fransa ve İsviçre bu öneriyi benimsedi. Ancak Ermenistan tarafı direndi. Bu aşamada Clinton, Nalbantyan’ı sıkıştırarak sonuç aldı.
