Fransa ve ABD’yi yenen Vietnamlı general Giap’ın Atatürk hayranlığı

Seyahate, Elysee Sarayı’ndan gelen davete, Cumhurbaşkanı’na eşlik eden heyetteki gazeteciler arasında Hürriyet Gazetesi temsilcisi olarak katılıyorum. Cumhurbaşkanlığı yaptığı 12 yıllık süre zarfında birlikte 48 ülkeye gittiğim Chirac devlet ziyaretlerinde olsun, uluslararası toplantılarda olsun mutlaka programını bir iki gün uzun tutar ve beraberinde Fransa’nın en büyük sanayicilerini götürürdü. Vietnam seyahatinde de öyle oldu.

Uçakta kimler yoktu ki? Alsthom, Eurocopter, Dassault, Bouygues, Matra-Marconi Space, Axa, AGF, Suez, Accor ve daha birçok dev şirketin patronları veya yöneticileri bizimleydi. Chirac, Fransa’da merkez sağın lideri olduğu halde Dışişleri Bakanlığı görevini Sosyalist Mitterrand’ın dışişleri bakanı Hubert Vedrine’e vermişti. Aramızda oturan bakanlar uzun süren yolculuk sırasında uçağın ön bölümündeki Chirac’ın çalışma ve dinlenme bölümüne girip çıkıyordu. Bir ara Chirac aramıza gelerek herkesle tek tek tokalaşıp biraz sohbet ettikten sonra dışişleri heyetini içeri çağırdı. Chirac’ın yanından çıkanlar uçakta bizimle olan Vietnam uzmanlarıyla bir araya gelip sessizce konuşuyor, bir sorunu çözmeye çalışıyordu.

Yanımda New York Times temsilcisi Whitney Craig ve Der Spiegel’in temsilcisi Lutz Kruche oturuyordu. Bir ara Lutz yerinden kalkıp dışişleri delegasyonundan birinin yanına gidip geldikten sonra bize dönüp, “Mesele ne biliyor musunuz? Hanoi’da katılacağımız bir kokteyle General Giap da gelecekmiş” dedi. Cumhurbaşkanı Chirac’ın da hazır bulunacağı bu kokteyle katılacak olan Giap, tüm zamanların en büyük askeri dehalarından biri olarak kabul edilen ve Vietnam savaşında Fransız ordusunu hezimete uğratıp mağlup eden komutandan başkası değildi. Fransızlar için bu yenilgi tarihin kara sayfalarından biri olarak kalmış ve bunu hazmedemedikleri için Giap’ın adını duymak bile istemiyorlardı. Dolayısıyla Chirac da, kokteylde Fransa’yı yenmiş bir komutanla tokalaşmak istemiyordu ancak devlet ziyareti olduğu için davete icabet etmesi gerektiğinden diplomatlar bu soruna bir çözüm arıyordu.

ATATÜRK HAYRANIYDI

Vietnam’a vardık, Fransız delegasyonu ile Chirac’ın da hazır bulunduğu kokteyle katıldık, kameraman ve fotoğrafçıların girişe doğru koşuşturduklarını görünce ben de oraya yöneldim. Askeri üniforması ile Giap içeri girdi. Geriye dönüp baktım, Chirac yandaki salona geçmişti. Belli ki karşılaşmamaları için önlem alınmıştı. Bu kez gazeteciler Chirac’ın olduğu bölüme koşturunca yanında bir kişi kalan Giap’a doğru yönelip elimi uzatarak Fransızca “Ben Türk gazetecisiyim” diyerek tokalaştım. Giap baş parmağını kaldırarak “Ooooo….. Oooo Türk…. Kemal…. Atatürk” deyiverdi. O arada yanımızda olan Le Parisien gazetesi temsilcisi Bruno Fanucci fotoğrafımızı çekmişti, şaşırmıştım. Maalesef daha fazla konuşmama fırsat kalmadan Vietnamlı görevli Giap’a bir şeyler söyleyerek, hızlıca Chirac’ın olmadığı bölüme götürdü. Arkadaşım Bruno ile Chirac’ın olduğu bölüme yöneldiğimizde korumalarla dışarı çıktığını gördük. Böylece Chirac’la General Giap aynı kokteylde bulunmalarına rağmen hem karşılaşmalarına hem de tokalaşmalarına engel olunduğuna şahit olduk.

ürkiye Vietnam’da Ocak 1997 de büyükelçilik açtı. Hanoi Büyükelçiliğine Önder Alaybeyi atandı. Gazetelerde Mart 2000’de Vietnam’a giden dönemin Devlet Bakanı Mehmet Ali İrtemçelik’in Giap’la evinde görüştüğü ve bu görüşme sırasında Giap’ın Atatürk’e hayranlığını dile getirdiğine yer verildi. Haberlerde Giap’ın İrtemçelik’e “Biz Kemal’i hep hayranlıkla izledik, Türkiye’ye bağımsızlığını kazandırdı, biz de kendi mücadelemizi vermek zorunda kaldık. Bizimki çok daha uzun ve çileli oldu” sözlerine yer verildi.

Geçtiğimiz günlerde Giap’ın 102 yaşında öldüğünü okuyunca bütün bunlar film şeridi gibi gözümün önünden geçti. General Vo Nguyen Giap, 1946 yılında başlayan İndochine-Çin Hindi savaşını, 1954 yılında Fransız ordusuna karşı uyguladığı gerilla taktikleri ile kazanmıştı. Kuzey Batı Vietnam’da tarihe ‘Dien Bien Phu’ kuşatması olarak geçen savaşta, askeri dehasını kullanıp Fransız askerlerine en ağır darbeyi vurarak yenmiş ve Fransa’nın Güney Asya’daki sömürgeciliğine son vermişti. Vietnam Halk Ordusu’nun kurucusu olan Giap, 1975 yılında da Ho Chi Minh liderliğinde Amerikalılara karşı savaşarak Saygon’un düşmesini de sağlamıştı. Böylece Giap, dünya tarihinde yaşamı boyunca hem Fransız hem de Amerikan ordularını yenen tek komutan olarak tarihe geçmiş ve Vietnam’ı Fransız sömürgeciliği ile Amerikan işgalinden kurtardığı için ‘ulusal kahraman’ ilan edilmişti.

melveren@hurriyet.com.tr

Muammer Elveren