Tek sistem, iki hat

AZERBAYCAN’IN, kendi gazını Türkiye’nin batı sınırında Avrupalı müşterilerine doğrudan satmasına olanak tanıyacak Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı’nın (TANAP) 2018 yılında tamamlanması, Türkiye’nin de doğalgazda transit ülke konumunu güçlendirecek. TANAP’ın büyük ortağı olan Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi Socar ile Socar’dan hisse alarak, projeye sonrada ortak olan BP’nin, TANAP için aldıkları önemli bir stratejik karar bulunuyor. Azerbaycan hükümetinin finanse ettiği Strateji Araştırmalar Merkezi (SAM) Analisti Gulmira Rzayeva, BP ile Socar’ın geçtiğimiz aralık ayında imzaladığı anlaşma uyarınca, Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı (BTE) ile TANAP’ın tek bir entegre sistemde işletileceğini söyledi.
Çalışmaları hız kazanan ve Erdoğan’ın söylemine göre “dozerlerin bu yıl çalışmaya başlayacağı” TANAP Projesi için alınan söz konusu karar çerçevesinde, Socar, bugün Şahdeniz 1’den BTE aracılığıyla yapılan ve Şahdeniz 2’den TANAP ile yapılacak doğalgaz transferinin miktar ve kapasitelerini tek bir entegre sistemde kontrol edecek. Rzayeva, bunun SOCAR’ın büyük bir başarısı olduğunu belirterek, “Bu kararla SOCAR, devasa Güney Koridoru’nun altyapısının yarısından fazlasını kontrol edecek” dedi.

RAKİPLER EŞİT

Erdoğan’ın “Batı Nabucco’da ortağız fakat Nabucco istenilen heyecanı şu ana kadar meydana getirememiştir” sözlerini hatırlatarak, “Nabucco, TANAP’ın Avrupa’ya uzanan ayağı olmak için rakibi Trans Adriyatik Boru Hattı’na (TAP) karşı sürdürdüğü yarışı kaybediyor mu” sorusu yönelttiğimiz Rzayeva, “Ben bu görüşte değilim. Nabucco, TAP’a karşı yarışı kaybetmiyor, aynı zamanda TAP da Nabucco’nun gerisinde değil. Şu anda iki proje de eşit seviyede” yorumunu yaptı. Batı Nabucco’nun, önceden TAP’ın Şahdeniz 2 partnerleriyle imzaladığı işbirliği ve hisse senedi anlaşmalarını imzalamadığı için geride kaldığını anlatan Rzayeva, ancak bu yılın ocak ayında Nabucco’nun da aynı anlaşmaları imzalamasıyla, iki projenin eşit fırsatlara kavuştuğunu anlattı.

Son teklif nisanda

“TANAP’ın kardeş projesi TAP mı, Nabucco mu olacak” noktasında, birçok şeyin doğalgaz alım-satım anlaşmalarına bağlı olduğunu dile getiren Gulmira Rzayeva, “Bu anlaşmalar, Şahdeniz gaz fiyatını ülke bazında ortaya koyacak ve hangi pazarın en yüksek net karı sağlayacağını gösterecek. Örneğin, doğalgazın fiyatı petrole mi endekslenecek, yoksa karışık fiyat ayarlaması mı yapılacak, göreceğiz. TAP da, Nabucco da, nisan ayının sonuna kadar Şahdeniz 2 Konsorsiyumu’na nihai tekliflerini sunacak.”

500 milyon dolarlık fark

RZAYEVA, Batı Nabucco ile TAP rekabetinde önemli farkın da maliyetlerde ortaya çıktığını belirterek, şöyle devam etti: “Bana kalırsa ikisinin de güçlü ve zayıf olduğu noktalar var. Örneğin TAP ticari olarak daha güçlü ve sermaye giderleri Nabucco’dan daha az. Nabucco daha uzun olduğu için daha pahalı ve kapasitesi de TAP’dan daha fazla (Nabucco 48 inç, TAP 42 inç). Nabucco için Şahdeniz Konsorsiyumu’nun harcaması gereken ekstra 500 milyon dolar sermaye gideri var. Ancak Nabucco’nun da stratejik değeri önemli. Çünkü Şahdeniz ortaklarına, gaz fiyatlarının Avrupa’nın geri kalanından çok daha yüksek olduğu kârlı Balkan pazarına girme imkânı tanıyor. TAP,  İtalya, Yunanistan ve Arnavutluk ile 13 Şubat’ta hükümetlerarası anlaşma imzalayarak, artı güç kazanacak. Nabucco bu anlaşmaları birkaç yıl önce imzalamıştı.”

Kapasite uyarısı

ULUSLARARASI Enerji Ajansı (IEA) tarafından kaleme alınan “Türkiye Enerji Profili” başlıklı makalede, enerji kaynakları için önemli bir pazar olmanın yanısıra, Türkiye’nin enerji transit merkezi rolünün de giderek önem kazandığı vurgulanıyor. Rusya, Hazar ve Ortadoğu’dan Avrupa’ya petrol ve doğalgaz hareketlerinde Türkiye’nin anahtar ülke olduğu vurgulanan analizde, Türk hükümetinin de transit geçiş ücretlerinden önemli gelir sağladığı belirtiliyor. Analizde, Rus ve Hazar petrolünün önemli bölümünün tankerlerle Türk Boğazlarından batı pazarlarına ulaştırıldığı belirtilirken, doğalgaz transiti konusunda ise şu uyarı yapılıyor: “Türkiye’nin gazda transit ülke konumu için, hem iç talebini karşılayacak, hem re-export yükümlülüklerine uymasını sağlayacak, hem de Hazar gazını Avrupa’ya aktarmak için yeterli kapasiteye imkân tanıyacak ölçüde doğalgaz ithal etmesi gerekiyor. Türkiye bugün boru hattı kapasitesinin büyük çoğunluğunu iç tüketimi karşılamak için kullanıyor.”�