Ağır sanayiye kadın gücü

'KADIN işi erkek işi...’ Bu ayrım kadının istihdamdaki yerini daha da geriletmeye yaramaktan başka bir şeye yaramıyor. İşte bu ayrımın ‘kafa’larda olduğunu ve gerçek hayatta her işi herkesin yapabileceğini göstermek için Borçelik kolları sıvadı. Yaklaşık 1 yıl süren çalışmaların ardından artık Türkiye’nin ilk çelik işçisi kadınları göreve hazır.

Borçelik’in Gemlik Fabrikası’nda başlatılan ve işe alımlarda ‘erkek aday’ şartını kaldırarak ‘kadına güç iş yok’ çağrısıyla hayata geçirilen projenin hazırlıklarına 1 Nisan 2017’de başlandı. Kadın adayların başvurusu 1 Kasım 2017’de başladı ve 2500 kadın başvurdu. 4 Ocak’ta 26 kadın eğitime alındı, tüm eğitimlerde not ortalamasının 99.5 olan kadınlar dün işbaşı yaptı. Fabrikada, 26 kadın ile bir araya geldik. Kadınlar vinç kullanıyor, kantar, saha, giriş operatörlüğü yapıyor yani erkek işçiler ne yaparsa aynısını yapıyorlar. Çoğunluğu üniversite mezunu, çocukları olduğunda işsiz kalmışlar ya da mecburi işi bırakmışlar. Çelik işçiliği için işini bırakıp gelen bile var. Hepsi çok hevesli, ilk kadın çelik işçileri olarak tarihe geçeceklerinin farkındalar. Erkek işçiler biraz şaşkın ama ‘yeni başlayan erkek işçiden daha iyi çalışıyorlar’ demekten de çekinmiyorlar. Vincin tepesinde 20 tonluk çelik bobinleri kaldıran, çelik hatlarının doğru çalışmasını sağlayan kadınlar ne mağdur ne de ‘fabrikanın gülü’. Onlar eşit bir çalışan!

Ayşegül Acar, 29 yaşında, evli ve iki çocuğu var. Ticaret lisesi mezunu, kasiyerlik, eczacı kalfalığı yapmış. İşkur’a da kaydını yaptırmış beklemedeymiş. Ve beklenen mesaj Borçelik’in kadın işçi arayışıyla gelmiş. Acar, “Afişleri sloganı çekici geldi, yapabileceğime emindim. Çok azimliyim” diyor. Acar şimdi saha operatörlüğü yapıyor. Eda Seda Özgül, 28 yaşında, üniversite mezunu, 4.5 yıl çalışmış 1 çocuğu var ve çocukla birlikte işsiz kalanlardan. Ambalaj şirketinde işçi olan eşinden duymuş iş ilanını ve yapabileceğine inanmış. İşin de zor olmadığını düşünüyor, en büyük destekçisinin de eşi olduğunu söylüyor. Şu an kantar operatörlüğü yapıyor.

VİNÇ ONUN İŞİ

Sinem Sevim Önal, 29 yaşında. Onu bir yanımızda gördük bir de vincin üzerinde. İşkur vasıtasıyla başvurmuş, vinç dediklerinde ise çok şaşırmış. Ardından ‘neden olmasın’ demiş ve önyargılarla yaklaşmamak gerektiğini düşünmüş. Kocası yat fabrikasında işçi, sınava bakıcı bulamadığı için oğluyla gelmiş. 20 tonluk çelik rulolar ona emanet. Gülşen Eren de 29 yaşında 2 çocuk sahibi, ticaret lisesi mezunu. Sadece 1 yıl sekreter olarak çalışabilmiş sonra iş yok. Eşi de Borusan Lojistik’te çalışıyor o duymuş iş ilanını hemen başvurmasını istemiş. Kadın vinççi olmaz demişler, oldu diyor!

Kadın işçilerle konuşurken Borçelik Yönetim Sistemleri Birim Yöneticisi Emre Bülbül de yanımızda. Bülbül, ayrıntıları veriyor bize... Mesela, vinç eğitimleri. Erkek adayları 15 günlük eğitime sokarlar sonunda elenirmiş bir kısmı. Ama kadınlarda durum değişmiş, eleyememişler!

Borçelik Genel Müdürü Kerem Çakır, projeyi şöyle anlattı: “Türkiye’de çalışan kadınların sadece 1.5 milyonu sanayide. Öğrenilmiş bir yanlışlık var her iki tarafta işveren ve işçilerde. Ağır sanayi diyoruz kendimize ama 2018’de teknoloji 4.0 çağında ağır diye çok şey yok teknolojiyi doğru kullanmak var. 1200 çalışanımız var. Bunun 730’u fabrika işçisi 400’ü beyaz yakalı. Ofis çalışanlarında daha sağlıklı kadın çalışan oranı var ama fabrikada yok. Neden özel proje yapmayalım, dedik, başladık. Projeyi planladıktan sonra fiziksel ve zihinsel değişikliğe ihtiyacımız vardı onları yaptık. Eğitimleri gerçekleşti istihdama başlayacaklar. Sürdürülebilir olması gerekiyordu projenin onu planladık. ‘Miş’ gibi yapmak istemiyoruz.”

ERKEKLERE DEĞİŞİK GELDİ

KANTAR operatörü olan Elif Sönmez 27 yaşında. O da ticaret lisesi mezunu. Çocuk bakımı işten ayırmış ama kadın vinç operatörü alınacağını duyduğu an İşkur’dan, heyecanla başvurmuş. Vinç olmasa da kantar operatörlüğü onun işi.

Gözde Yiğit de vinç tepesindeki kadınlardan. 28 yaşında esnaf eşi duymuş çarşıda iş ilanını hemen başvurmuş. Çevresindeki herkes vinç operatörü olmasını desteklemiş çok mutlu. İyi ve güçlü hissediyor.

28 yaşındaki Gülşen Cebelli işi duyunca ‘elbette şaşırdım’ diyor. Sistem operatörü eşi de işçi ve hep destekçisi. Yanında erkek meslektaşı Hayati Alkan var. Daha önce kadın işçiyle çalışıp çalışmadığını soruyoruz; “19 yıldır hiç görmedim yanımda çalışan kadın. Elbette çok şaşırdım, değişik geldi. İşini yeni gelen erkek işçiden iyi yapıyor.”

İŞİNDEN İSTİFA ETTİ

Giriş operatörü Süheyla Ekrem, 33 yaşında 43 yaşındaki arkadaşı yaş sınırı nedeniyle işe başvuramamış ama Süheyla başvursun diye çok uğraşmış. Ekrem, aslında konservatuvar okumak istemiş, üç aşamalı sınavın ilkini geçmiş ama 17 Ağustos depremi ikinci ve üçüncü sınava girmesine imkan vermemiş. Ama Ekrem şu an mutlu çünkü Borçelik’in korosuna katılacak, şarkılarını orada söyleyecek.

Kübra Yücel, çelik işçisi olmak için işinden istifa etmeyi bile göze almış. Yücel, okul öncesi öğretmeni ama atanamamış. Sözleşmeli olarak okul okul dolaşıyormuş. Yapamazsın, zor meslek, işini bırakma demişler ama kararından vazgeçirememişler. Eşi de hep destekçisi. 15 yıllık çelik işçisi Ahmet Öncel yanında Kübra Yücel’in, “Farklı bakmıyoruz, aynı cepheden bakıyoruz. Onlar bu iş için yola çıktılarsa yolu beraber yürüyeceğiz” diyor.