Gıda Kodeksi AB’ye uydu at, kasaplık hayvan oldu
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 08, 2006 00:00
AB mevzuatına uydurulmuş Türk Gıda Kodeksi yayınlandı. Gıda Kodeksi’yle ilgili dün yayınlanan tebliğlere göre, AB’ye uyum çerçevesinde, at da kasaplık hayvanlar listesine girdi. Tebliğ, ambalajsız kıyma satışını yasaklıyor, yağ oranını da en fazla yüzde 20-25’le sınırlıyor.
KIRMIZI et ve kanatlı etinin tekniğine uygun ve hijyenik olarak üretilip işlenmesine ilişkin mevzuat, AB mevzuatına uygun olarak yenilendi. Avrupa Birliği (AB) mevzuatına uygun olarak; at ve yaban domuzu da kasaplık hayvan olarak tanımlandı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın hazırladığı, "Türk Gıda Kodeksi - Çiğ Kırmızı Et ve Hazırlanmış Kırmızı Et Karışımları Tebliği" ile "Çiğ Kanatlı Eti ve Hazırlanmış Kanatlı Eti Karışımları Tebliği", Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Halen bu sektörde faaliyet gösteren, söz konusu ürünleri üreten ve satan işyerlerine, tebliğ hükümlerine uyum için 6 ay süre verildi.
YABAN DOMUZU DA VAR: Kırmızı et tebliğinde, kasaplık büyükbaş hayvanlar "sığır, manda ve deve", kasaplık küçükbaş hayvanlar "koyun ve keçi", diğer kasaplık hayvanlar da "domuz, yaban domuzu, at ve tavşan" olarak sayıldı. Tebliğe göre, ürünler kendine has tat, koku, görünüş ve yapıda olacak ve ürünlere bozulmayı baskılayacak herhangi bir işlem veya madde uygulanmayacak. Ürünlere, "Türk Gıda Kodeksi Hızlı Dondurulmuş Gıda Maddeleri Tebliği"ne uygun olarak hızlı dondurma işlemi yapılabilecek. Dondurulmuş ürünler, raf ömrü 12 ayı geçmeyecek şekilde tüketime sunulacak.
DÖKME KIYMA YASAK: Kıymanın hazırlanmasında sadece bağ doku dahil iskelet kaslarından elde edilen çiğ kırmızı et kullanılacak. Gıda değeri taşımayan sinir, tendon gibi kısımlardan, mekanik olarak ayrılmış etlerden, kemik parçası veya deri içeren etlerden, baş etlerinden, linea albanın kas olmayan parçalarından, karpal ve tarsal bölgelerden elde edilen etlerden, kemik sıyrıntılarından ve diyafram kasından kıyma hazırlanamayacak. Kıymadaki yağ oranı, dana kıymada yüzde 20’nin, yağsız kıymada yüzde 7’nin, diğer tür hayvan etlerinden elde edilen kıymada yüzde 25’in, domuz kıymada yüzde 30’un altında olacak. Doğrudan tüketime sunulacak olan kıyma ve hazırlanmış kırmızı et karışımları, üretimlerini takiben hijyenik olarak ambalajlanacak ve ambalaj bütünlüğü bozulmadan satışa sunulacak. Sadece çiğ kırmızı etler asgari hijyenik şartlar göz önünde bulundurularak, gıda ile temas eden madde ve malzemeler içinde, olası sağlık riski yaratacak her türlü bulaşmayı önleyecek şekilde, ön ambalajlanmış olarak dökme olarak satışa sunulabilecek. Buna göre, ambalajsız, dökme kıyma satışı yapılmaması gerekiyor.
Hindi kıyması sadece dondurulmuş satılacak
ÇİĞ Kanatlı Eti ve Hazırlanmış Kanatlı Eti Karışımları Tebliği ise aves sınıfında bulunan ve eti gıda olarak tüketilen tavuk, hindi, kaz, ördek, bıldırcın, devekuşu ve benzeri evcil kanatlı hayvanlardan et üretimini düzenliyor. Tebliğe göre, hindi kıyması üretilebilecek. Hindi kıyma üretiminde diğer kanatlı hayvanlara ait etler kullanılamayacak ve sadece dondurulmuş olarak satışa sunulacak. Ürünlerin etiketinde, ürünün ait olduğu kanatlı hayvan türü ürünün ismi ile birlikte etikette belirtilecek. Etiketinde "Pişirme sırasında merkezi sıcaklık en az 72 dereceye ulaşmalı" ifadesi yer alacak.
Gıda Kodeksi’ne uymayan şarap ve biraya yasak
AB mevzuatına uyum amacıyla, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan Türk Gıda Kodeksi-Aromatize Şarap, Aromatize Şarap Bazlı İçki ve Aromatize Şarap Kokteyli Tebliği ile Bira Tebliği, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Tebliğler kapsamında yer alan ürünleri üreten ve satan işyerlerine, tebliğ hükümlerine uyum için 1 yıl süre verildi. Gerekli düzenlemeleri yapmayanlara üretim izni verilmeyecek. Aromatize Şarap, Aromatize Şarap Bazlı İçki ve Aromatize Şarap Kokteyli Tebliği’ne göre, aromatize şarapların, hacmen gerçek alkol miktarı en az yüzde 14.5 olmak üzere yüzde 22’ye kadar, hacmen toplam alkol miktarı yüzde 17.5 veya daha fazla olacak. Sek olarak satışa sunulan aromatize şarapların hacmen toplam alkol miktarı en az yüzde 16 olacak.
Köpüren şarapta en az oran yüzde 95
TEBLİĞE göre, aromatize şarap bazlı içkilerin etiketinde "Doğal köpüren" ifadesi kullanılabilmesi için, kullanılan doğal köpüren şarap oranı en az yüzde 95 olacak. Tebliğ hükümlerine uymayan ürünler, satış tanımlarında "benzer", "gibi", "sitil", "aromalı" şeklinde ifadelerle insan tüketimine sunulamayacak.
Alkolsüz biranın alkolü binde 5’i geçemeyecek
BİRA, alkolsüz ve aromalı olarak da üretilebilecek. Bira, hacmen alkol miktarlarına göre dörde ayrıldı. Genel olarak 20 derecede birada alkol oranı yüzde 3-6 arasında, yüksek alkollü birada yüzde 6-10 arasında olacak. Alkol oranı binde 5-yüzde 3 arasında olan bira "düşük alkollu bira" olarak sunulurken, alkolsüz biradaki alkol oranı binde 5’in altında olacak. Avrupa Biracılık Komitesi tarafından yayınlanan biranın renginin değerlendirilmesinde kullanılan ölçü birimi EBC’ye göre, biralar, "açık renkli bira, koyu renkli bira ve siyah bira" olmak üzere üçe ayrıldı. Birada karbondioksit miktarı en az ağırlıkça yüzde 0,3, biranın pH değeri 3,8 -4,8, aromalı biralarda pH değeri 2- 4,8 arasında, ürünlerde hammadde olarak kullanılan malt en az yüzde 60 olacak.
Tarımsal etil alkol hammaddeleri belirlendi
DİSTİLE Alkollü İçkiler Tebliği’nde yapılan değişiklik ile de tarımsal etil alkol hammaddeleri belirlendi. Buna göre, "yenilebilen meyveler, meyve kısımları, yenilebilen sebzeler, sebze kısımları, tahıllar, değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inulin, şeker pancarı, şeker kamışı, diğer şekerler, şeker şurupları, karamel, bal, melaslar (rengi giderilmiş veya giderilmemiş), aromalandırılmış veya renklendirilmiş şekerler, şuruplar, melaslar (şeker içeren meyve suları hariç), üzüm şırası (fermantasyonu devam eden veya fermantasyonu alkol ilavesiyle durdurulmuş), taze üzüm şarabı ve diğer fermente içkiler" tarımsal etil alkol hammaddeleri olarak kullanılabile cek. Türk Gıda Kodeksi-Kriterler Tebliği’nde yapılan değişiklik ile de "Tahıl Unları ve Tahıl Bazlı Ürünlerine Ait Mikrobiyolojik Değerler" yeniden belirlendi. Tebliğde, tahıl unları, kahvaltılık işlenmiş tahıl ürünlerinde "salmonella spp." kriteri kaldırıldı. Yani bu ürünlerde "salmonella spp." olmayacak.
Probiyotik ve prebiyotik tanımları kodekse eklendi
OMEGA3, prebiyotik ve soya proteini gibi sağlığa etkili gıdaların etiket bilgileri de farklı olacak. Söz konusu maddeleri içeren gıdaların etiketlerinde, bu içeriklerin sağlık üzerindeki etkisi, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın belirlediği şekilde beyan edilecek. Gıda etiketlerinde, tüketiciyi yanıltıcı, abartılı bilgilerin yer almasının önlenmesi hedefleniyor. Sözkonusu üreten ve satanlara bir yıl uyum süresi verildi. Türk Gıda Kodeksi’ndeki değişiklik ile gıda etiketleme tebliğine "Probiyotik bakteri", "Prebiyotik", "Probiyotik gıda", "Prebiyotik gıda" ve "Sağlık beyanı" tanımları eklendi. Besinlerle alınan ve belirli miktarda alındığında bağırsak florasını dengeleyip konakçının sağlığını olumlu yönde etkileyen canlı mikroorganizmalar "probiyotik bakteri" olarak tanımlandı. Prebiyotik ise "Bağırsaklarda bir tür veya sınırlı sayıda birkaç tür mikroorganizmanın çoğalma ve/veya aktivitesini seçici olarak teşvik eden, konakçının sağlığını olumlu yönde etkileyebilen ve sindirilemeyen besin bileşenlerini" ifade ediyor. İçerisinde raf ömrü sonuna kadar yeterli miktarda canlı probiyotik mikroorganizma (1.0x106 kob/g) bulunduran ve bu canlılığı muhafaza eden ürün "probiyotik gıda", içerisinde prebiyotik bileşen içeren ürünler de "prebiyotik gıda" olarak kabul edilecek.
Sağlık beyanının içeriğine sınırlama
HERHANGİ bir gıda grubunun, gıdanın veya gıda bileşeninin sağlığı korumaya yardımcı etkisini belirtmek amacıyla, gıda ambalajı üzerinde yer alan "Sağlık Beyanı" içeriği de tebliğ ile yeniden belirlendi. "Günlük diyetin bir parçası olarak tüketilen ve/veya takviye edici gıda olarak alınabilen, beyan edilen etkiyi diyette normal olarak tüketilmesi beklenen miktarlarda gösteren, bileşimindeki alkol miktarı hacmen yüzde 1,2’yi geçmeyen" gıdaların etiketinde, bileşenleri ile ilgili olarak, tebliğ ile belirlenen "sağlık beyanları" bulundurulabilecek.
Etikette bulunabilecek sağlık beyanları neler
TEBLİĞ ile gıda etiketlerinde, gıda bileşenleri ile ilgili kullanılabilecek sağlık beyanları belirlendi. Kolesterol, yağ, doymuş yağ için "Bu gıda düşük kolesterol/ düşük yağ/düşük doymuş yağ içerir. Düşük kolesterol/düşük yağ/düşük doymuş yağ kalp ve damar sağlığının korunmasına yardımcı olur" şeklinde sağlık beyanına yer verilecek. Sodyum içeren ürünlerin sağlık beyanında "Bu gıda düşük sodyum içerir. Düşük sodyum yüksek kan basıncı riskinin azalmasına, kalp ve damar sağlığının korunmasına yardımcı olur" ifadesi yer alacak. En az 1.0x106 kob/g canlı probiyotik bakteri içeren gıdada, "Bu gıda, probiyotik bakteri içerir" ifadesi kullanılacak.
YABAN DOMUZU DA VAR: Kırmızı et tebliğinde, kasaplık büyükbaş hayvanlar "sığır, manda ve deve", kasaplık küçükbaş hayvanlar "koyun ve keçi", diğer kasaplık hayvanlar da "domuz, yaban domuzu, at ve tavşan" olarak sayıldı. Tebliğe göre, ürünler kendine has tat, koku, görünüş ve yapıda olacak ve ürünlere bozulmayı baskılayacak herhangi bir işlem veya madde uygulanmayacak. Ürünlere, "Türk Gıda Kodeksi Hızlı Dondurulmuş Gıda Maddeleri Tebliği"ne uygun olarak hızlı dondurma işlemi yapılabilecek. Dondurulmuş ürünler, raf ömrü 12 ayı geçmeyecek şekilde tüketime sunulacak.
DÖKME KIYMA YASAK: Kıymanın hazırlanmasında sadece bağ doku dahil iskelet kaslarından elde edilen çiğ kırmızı et kullanılacak. Gıda değeri taşımayan sinir, tendon gibi kısımlardan, mekanik olarak ayrılmış etlerden, kemik parçası veya deri içeren etlerden, baş etlerinden, linea albanın kas olmayan parçalarından, karpal ve tarsal bölgelerden elde edilen etlerden, kemik sıyrıntılarından ve diyafram kasından kıyma hazırlanamayacak. Kıymadaki yağ oranı, dana kıymada yüzde 20’nin, yağsız kıymada yüzde 7’nin, diğer tür hayvan etlerinden elde edilen kıymada yüzde 25’in, domuz kıymada yüzde 30’un altında olacak. Doğrudan tüketime sunulacak olan kıyma ve hazırlanmış kırmızı et karışımları, üretimlerini takiben hijyenik olarak ambalajlanacak ve ambalaj bütünlüğü bozulmadan satışa sunulacak. Sadece çiğ kırmızı etler asgari hijyenik şartlar göz önünde bulundurularak, gıda ile temas eden madde ve malzemeler içinde, olası sağlık riski yaratacak her türlü bulaşmayı önleyecek şekilde, ön ambalajlanmış olarak dökme olarak satışa sunulabilecek. Buna göre, ambalajsız, dökme kıyma satışı yapılmaması gerekiyor.
Hindi kıyması sadece dondurulmuş satılacak
ÇİĞ Kanatlı Eti ve Hazırlanmış Kanatlı Eti Karışımları Tebliği ise aves sınıfında bulunan ve eti gıda olarak tüketilen tavuk, hindi, kaz, ördek, bıldırcın, devekuşu ve benzeri evcil kanatlı hayvanlardan et üretimini düzenliyor. Tebliğe göre, hindi kıyması üretilebilecek. Hindi kıyma üretiminde diğer kanatlı hayvanlara ait etler kullanılamayacak ve sadece dondurulmuş olarak satışa sunulacak. Ürünlerin etiketinde, ürünün ait olduğu kanatlı hayvan türü ürünün ismi ile birlikte etikette belirtilecek. Etiketinde "Pişirme sırasında merkezi sıcaklık en az 72 dereceye ulaşmalı" ifadesi yer alacak.
Gıda Kodeksi’ne uymayan şarap ve biraya yasak
AB mevzuatına uyum amacıyla, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan Türk Gıda Kodeksi-Aromatize Şarap, Aromatize Şarap Bazlı İçki ve Aromatize Şarap Kokteyli Tebliği ile Bira Tebliği, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Tebliğler kapsamında yer alan ürünleri üreten ve satan işyerlerine, tebliğ hükümlerine uyum için 1 yıl süre verildi. Gerekli düzenlemeleri yapmayanlara üretim izni verilmeyecek. Aromatize Şarap, Aromatize Şarap Bazlı İçki ve Aromatize Şarap Kokteyli Tebliği’ne göre, aromatize şarapların, hacmen gerçek alkol miktarı en az yüzde 14.5 olmak üzere yüzde 22’ye kadar, hacmen toplam alkol miktarı yüzde 17.5 veya daha fazla olacak. Sek olarak satışa sunulan aromatize şarapların hacmen toplam alkol miktarı en az yüzde 16 olacak.
Köpüren şarapta en az oran yüzde 95
TEBLİĞE göre, aromatize şarap bazlı içkilerin etiketinde "Doğal köpüren" ifadesi kullanılabilmesi için, kullanılan doğal köpüren şarap oranı en az yüzde 95 olacak. Tebliğ hükümlerine uymayan ürünler, satış tanımlarında "benzer", "gibi", "sitil", "aromalı" şeklinde ifadelerle insan tüketimine sunulamayacak.
Alkolsüz biranın alkolü binde 5’i geçemeyecek
BİRA, alkolsüz ve aromalı olarak da üretilebilecek. Bira, hacmen alkol miktarlarına göre dörde ayrıldı. Genel olarak 20 derecede birada alkol oranı yüzde 3-6 arasında, yüksek alkollü birada yüzde 6-10 arasında olacak. Alkol oranı binde 5-yüzde 3 arasında olan bira "düşük alkollu bira" olarak sunulurken, alkolsüz biradaki alkol oranı binde 5’in altında olacak. Avrupa Biracılık Komitesi tarafından yayınlanan biranın renginin değerlendirilmesinde kullanılan ölçü birimi EBC’ye göre, biralar, "açık renkli bira, koyu renkli bira ve siyah bira" olmak üzere üçe ayrıldı. Birada karbondioksit miktarı en az ağırlıkça yüzde 0,3, biranın pH değeri 3,8 -4,8, aromalı biralarda pH değeri 2- 4,8 arasında, ürünlerde hammadde olarak kullanılan malt en az yüzde 60 olacak.
Tarımsal etil alkol hammaddeleri belirlendi
DİSTİLE Alkollü İçkiler Tebliği’nde yapılan değişiklik ile de tarımsal etil alkol hammaddeleri belirlendi. Buna göre, "yenilebilen meyveler, meyve kısımları, yenilebilen sebzeler, sebze kısımları, tahıllar, değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inulin, şeker pancarı, şeker kamışı, diğer şekerler, şeker şurupları, karamel, bal, melaslar (rengi giderilmiş veya giderilmemiş), aromalandırılmış veya renklendirilmiş şekerler, şuruplar, melaslar (şeker içeren meyve suları hariç), üzüm şırası (fermantasyonu devam eden veya fermantasyonu alkol ilavesiyle durdurulmuş), taze üzüm şarabı ve diğer fermente içkiler" tarımsal etil alkol hammaddeleri olarak kullanılabile cek. Türk Gıda Kodeksi-Kriterler Tebliği’nde yapılan değişiklik ile de "Tahıl Unları ve Tahıl Bazlı Ürünlerine Ait Mikrobiyolojik Değerler" yeniden belirlendi. Tebliğde, tahıl unları, kahvaltılık işlenmiş tahıl ürünlerinde "salmonella spp." kriteri kaldırıldı. Yani bu ürünlerde "salmonella spp." olmayacak.
Probiyotik ve prebiyotik tanımları kodekse eklendi
OMEGA3, prebiyotik ve soya proteini gibi sağlığa etkili gıdaların etiket bilgileri de farklı olacak. Söz konusu maddeleri içeren gıdaların etiketlerinde, bu içeriklerin sağlık üzerindeki etkisi, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın belirlediği şekilde beyan edilecek. Gıda etiketlerinde, tüketiciyi yanıltıcı, abartılı bilgilerin yer almasının önlenmesi hedefleniyor. Sözkonusu üreten ve satanlara bir yıl uyum süresi verildi. Türk Gıda Kodeksi’ndeki değişiklik ile gıda etiketleme tebliğine "Probiyotik bakteri", "Prebiyotik", "Probiyotik gıda", "Prebiyotik gıda" ve "Sağlık beyanı" tanımları eklendi. Besinlerle alınan ve belirli miktarda alındığında bağırsak florasını dengeleyip konakçının sağlığını olumlu yönde etkileyen canlı mikroorganizmalar "probiyotik bakteri" olarak tanımlandı. Prebiyotik ise "Bağırsaklarda bir tür veya sınırlı sayıda birkaç tür mikroorganizmanın çoğalma ve/veya aktivitesini seçici olarak teşvik eden, konakçının sağlığını olumlu yönde etkileyebilen ve sindirilemeyen besin bileşenlerini" ifade ediyor. İçerisinde raf ömrü sonuna kadar yeterli miktarda canlı probiyotik mikroorganizma (1.0x106 kob/g) bulunduran ve bu canlılığı muhafaza eden ürün "probiyotik gıda", içerisinde prebiyotik bileşen içeren ürünler de "prebiyotik gıda" olarak kabul edilecek.
Sağlık beyanının içeriğine sınırlama
HERHANGİ bir gıda grubunun, gıdanın veya gıda bileşeninin sağlığı korumaya yardımcı etkisini belirtmek amacıyla, gıda ambalajı üzerinde yer alan "Sağlık Beyanı" içeriği de tebliğ ile yeniden belirlendi. "Günlük diyetin bir parçası olarak tüketilen ve/veya takviye edici gıda olarak alınabilen, beyan edilen etkiyi diyette normal olarak tüketilmesi beklenen miktarlarda gösteren, bileşimindeki alkol miktarı hacmen yüzde 1,2’yi geçmeyen" gıdaların etiketinde, bileşenleri ile ilgili olarak, tebliğ ile belirlenen "sağlık beyanları" bulundurulabilecek.
Etikette bulunabilecek sağlık beyanları neler
TEBLİĞ ile gıda etiketlerinde, gıda bileşenleri ile ilgili kullanılabilecek sağlık beyanları belirlendi. Kolesterol, yağ, doymuş yağ için "Bu gıda düşük kolesterol/ düşük yağ/düşük doymuş yağ içerir. Düşük kolesterol/düşük yağ/düşük doymuş yağ kalp ve damar sağlığının korunmasına yardımcı olur" şeklinde sağlık beyanına yer verilecek. Sodyum içeren ürünlerin sağlık beyanında "Bu gıda düşük sodyum içerir. Düşük sodyum yüksek kan basıncı riskinin azalmasına, kalp ve damar sağlığının korunmasına yardımcı olur" ifadesi yer alacak. En az 1.0x106 kob/g canlı probiyotik bakteri içeren gıdada, "Bu gıda, probiyotik bakteri içerir" ifadesi kullanılacak.