Marketlere saat sınırı

AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Fatih Arıkan'ın, büyük mağazaları tanımlayan ve çalışma usullerini belirleyen kanun teklifi, TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Teklif, büyük mağazaların, hafta içi 10.00-20.00 saatleri arasında çalışmasını öngörüyor. Bu mağazaların haftada 1 gün kapalı tutulmasına da odalar ve belediyeler karar verecek.

Büyük mağazaların kurulmaları ve ticari faaliyette bulunmaları ile denetlenmelerine ilişkin usul ve esasları düzenleyen teklif, hangi ad altında olursa olsun, büyükşehir, il, ilçe ve belde belediyeleri sınırları içinde kalan, toplam alanı 400 metrekare üzerinde satış alanına sahip veya 3'ten fazla şubesi olan mağazaları kapsayacak.

Teklif, büyük mağazayı, “400 metrekarenin üzerinde satış alanına sahip olan süpermarket, hipermarket, megamarket, grosmarket, tanzim satış mağazası ve benzeri isimler altında tüketim maddeleri ile ihtiyaç malzemelerinin toptan veya perakende satışının yapıldığı işyerlerini, 3 ve üzeri zincir mağazaları” olarak tanımlıyor.

Buna göre, büyük mağazaların kuruluşuna, büyükşehir belediyeleri ile belediyeler tarafından izin verilecek.

Satış alanı 10 bin metrekareyi geçmeyen büyük mağazaların kuruluş izinleri, imar planında ticaret merkezi olarak ayrılmış alanlarda, doğrudan büyükşehir belediyesi veya belediyeler tarafından verilecek.

İmar planlarında ticaret merkezi olarak ayrılmamış alanlarda, bu izin, ilgili odanın görüşü alınarak verilecek.

Satış alanı 10 bin metrekareden fazla olan büyük mağazaların kuruluş izinleri ise imar planlarında ticaret merkezi olarak ayrılmış alanlarda, ildeki dernek ve odaların görüşü alınarak, doğrudan Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından onaylanacak.

Büyük mağazaların yakınlığı, birbirine 500 metreden az olmayacak.

BÜYÜK MAĞAZALAR SİCİLİ

Her ilde ticaret ve sanayi odası bünyesinde, “büyük mağazalar sicili” oluşturulacak. Yetkili makamlarca kuruluş izni verilen büyük mağazalar, “sicil defterine” kaydedilerek bir sicil numarası alacaklar. Büyük mağazalar ile büyüklüklerine bakılmaksızın, bu mağazaların satış zincirleri ve şubelerine ait belgeler, sicil dosyasında saklanacak.

Büyük mağazaların aynı yerleşim merkezinde doğrudan veya dolaylı olarak satış mağazaları zinciri kurmaları ve şube açmaları da bu kanun hükümlerine tabi olacak.

Büyük mağazalar, büyükşehir belediyesi veya belediye mücavir alanlarında, satış alanları toplamının en az yarısına, bunun dışındaki yerlerde toplam alanın tamamına karşılık gelecek bir alanı otopark olarak düzenleyecekler.

İSTİSNALAR

Teklifte, satış alanı itibariyle 400 metrekareyi aşmayan veya 3'ten fazla şubesi olmayan mağazalar, ilaç ve ecza depoları ile eczaneler, mahalli idareler tarafından oluşturulan ve ruhsatlı esnafın yer aldığı semt pazarları, sadece ürettikleri mamulleri doğrudan halka satmak kaydıyla bin metrekareyi aşmayan fabrikaların satış mağazaları, kuruluş izninin dışında tutuluyor.

İZİNSİZ KAMPANYA YASAK

Büyük mağazalar, ürünlerin etiket fiyatını, tedarik fiyatının altında belirleyemeyecek. Aksi sözleşmede kararlaştırılmamışsa, bu mağazalar, tedarikçi veya üreticiden hizmet, raf, katılım, anons bedeli ve benzeri uygulamalarla herhangi bir ücret talep edemeyecek. Son kullanma tarihini açıkça etiketinde belirtmeden, tüketim mallarına ilişkin indirimli veya hediyeli satış kampanyası düzenleyemeyecekler.

Bu mağazalar, zamanı ve süresi belirlenmemiş indirimli satış kampanyaları yapamayacaklar. İndirimli satış kampanyalarını, ancak bağlı bulundukları odadan izin almak kaydıyla, bayramlarda ve özel günlerde, ticari faaliyetlerinin tasfiyesi ve işyeri değişikliği halleri ile yaz ve kış sezonu bitiminde, mevsim sonu indirimi olarak yapabilecekler.

GECE ÇALIŞMA YASAK, HAFTA BİR GÜN TATİL

Hafta içi çalışma saatleri sabah 10.00, akşam 20.00 olacak. Büyük mağazaların haftanın bir gününde faaliyet gösteremeyecekleri, odanın görüşü alınarak, bakanlık, büyükşehir belediyesi ve belediyelerce karara bağlanacak. Bu hüküm, belediye mücavir alanı dışında kurulan büyük mağazalara uygulanmayacak.

Mücavir alan içinde olanlar, müşteri taşıma servisçiliği yapamayacaklar veya yaptıramayacaklar.

İZİNSİZ MAĞAZALARA, 100 M2 BAŞINA 1000 YTL CEZA

Kuruluş izni almaksızın kurulan ve ticari faaliyette bulunan büyük mağazalar, büyükşehir belediyesi veya belediyeler tarafından kapatılacak ve bunların işletmecileri, satış alanları itibariyle 100 metrekare başına 1000 YTL para cezasıyla cezalandırılacaklar.

Büyük mağazaların, rekabeti bozucu nitelikteki faaliyetleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından Rekabet Kurumu'na iletilecek.

Büyük mağazaların tedarikçileri veya üreticileri ile yaptıkları sözleşmelerden doğan ihtilaflar, sözleşmelerinde belirtilmesi halinde oda veya TOBB tahkim kurullarında çözülecek.

“AB MÜKTESEBATINA UYGUN”

Teklifin gerekçesinde, özellikle yerleşim merkezlerinde kurulan ve büyük mağaza olarak adlandırılan alışveriş merkezlerinin yeterli otoparklarının olmamasının, müşteri ve araç trafik yoğunluğu şikayetlerine yol açtığı belirtildi.

Gerekçede, büyük mağazaların kurulmasının ve ticari faaliyette bulunmasının onaya bağlanması ve denetimlerine ilişkin usul ve esaslarının belirlenmesinin zorunluluk taşıdığı vurgulandı.

60 milyar dolarlık bir piyasayı ilgilendiren yasa teklifinin, mevcut haliyle AB müktesebatına uygun olduğu ifade edilen gerekçede, şu görüşlere yer verildi:

“Bugün ülkemizde yaklaşık 122 bin bakkal, 62 bin büfe vardır. Satış alanı 400 metrekarenin altında ayrıca 16 bin, satış alanı 400 metrekarenin üzerinde ise 14 bin market faaliyet göstermektedir. Teklifin yasalaşması halinde, serbest piyasa ekonomisi, rekabet koşulları, haksız rekabetin önlenmesi, piyasa işleyişinin sağlıklı yürütülmesi açısından küçük esnafımız rahatlayacaktır.

Teklif, büyük alışveriş merkezlerinin çalışma saatleriyle ilgili olarak AB ülkelerinde yürürlükte olan mevzuat baz alınarak, işçilerin çalışma saatlerine ilişkin zorunluluk getirmektedir.”

“TEKLİF, OLİGOPOLÜ ÖNLEME KAYGISI TAŞIYOR”

Dünyanın her yerinde marketlerin uyacağı kuralların yasayla belirlendiği kaydedilen gerekçede, Türkiye'de ise bu konuda yasal bir düzenleme bulunmadığı, bu nedenle küçük ve orta ölçekli işletmelerin, esnafın, bakkalların ve marketlerin ezilmesinin devam edeceği, büyük mağazaların da ticari yoğunluktan dolayı aşırı rekabet yapacağı belirtildi. Gerekçede, “Teklif, bu nedenle muhtemel oligopol durumunu önleme kaygısı taşımaktadır” denildi.