IŞİD’İ by-pass hattı

IŞİD’in Irak’taki ilerleyişi, doğrudan ve dolaylı olarak ülkenin petrol haritasını da etkiledi. Irak’ın tartışmalı bölgelerinden Kerkük’ün petrolleri, mart ayından bu yana ihraç edilemiyor. İstanbul’da Stratejik Teknik Ekonomik Araştırmalar Merkezi’nin düzenlediği toplantıda sorularımızı yanıtlayan Kerkük Valisi Necmettin Kerim, 1977’de inşa edilen ve Kerkük’ten Türkiye’ye uzanan petrol boru hattının devre dışı kaldıığna dikkat çekerek, “Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) inşa ettiği boru hatlarının kullanılmasına yönelik bir karar alınarak plan yapılmalı. Başka alternatif yok” dedi. Bölge uzmanları, Kerkük petrollerinin IKBY altyapısı ile Ceyhan’a taşınması konusunda Türkiye’nin tavrının kritik olacağını vurgulayarak, “Bu boru hatlarından Kürt petrolü zaten akıyor. Ancak Kerkük petrolleri için rejim farklı olur” diyor.

IŞİD YOLU KESTİ

IŞİD’in bölgedeki ilerleyişi sonucu Kerkük’ten Ceyhan’a petrol ihracatı mart ayından beri gerçekleşmiyor. Bölgedeki petrol üretimi günlük 30 bin varile düştü. Irak’ın petrol üretimi, bu yılın ilk aylarında rekor kırarak 2.8 milyon varil/gün seviyelerine ulaşmış ve yaklaşık 300 bin varili de Kerkük’ten sağlanmıştı. Kerkük-Ceyhan boru hattının hasar gördüğü mart ayından bu yana merkezi yönetim tarafından Ceyhan’a sevkiyat yapılamıyor. Günlük 1.6 milyon varil petrol taşıma kapasitesi bulunan hat, yaklaşık üçte bir kapasitede çalışıyordu. Kerim, boru hattına Kerkük’ten tekrar petrol verilmesinin en iyi ihtimalle bir yılı bulacağı görüşünde. Kerkük petrolünün ihracatı, Avana sahasını Khurmala’ya bağlayan hattan yapılabilir ancak bunun için de Bağdat ve Erbil’in anlaşması gerekiyor. IKBY’ye ait boru hatları, Türkiye sınırında Irak-Türkiye Boru Hattına bağlanıyor.

YENİ PLAN YAPILMALI

Necmettin Kerim, Kerkük-Ceyhan boru hattının durumuna yönelik “Hattın yeniden devreye girmesi için öncelikle IŞİD’i ele geçirdiği bölgelerden kovmak gerekiyor. Daha sonra da hatta meydana gelen hasarların onarılması lazım, ki bunların tümünün gerçekleşmesi aylar, hatta bir yılı aşkın zaman alabilir. Bu da Kerkük’teki yerel yönetimin desteği ile Merkezi Irak Hükümeti ve IKBY’nin bir araya gelmesini daha da hayati kılıyor. IKBY’nin inşa ettiği boru hatlarının kullanılmasına yönelik bir karar alınarak, plan yapılmalı. Bu tek alternatif güzergah, başka bir alternatif yok” yorumunu yaptı. Kerkük sahalarında üretilen petrolün, iç piyasaya verilip verilemeyeceğini sorduğumuz Kerim, “Şu an yerelde Kerkük petrolünü işleyecek bir rafineri yok. İç piyasaya veremeyiz. Kerkük’ün haklarını da koruyan, Bağdat ve IKBY arasında gerçek bir anlaşmaya ihtiyaç var. Bu üç taraf da anlaşırsa win-win durumu olur” yorumunu yapıyor.

REJİMİ FARKLI OLUR

“Türkiye ve IKBY arasında Kürt petrolünün ihracatı için yapılmış bazı anlaşmalar var, fakat Kerkük petrolleri buna dahil değil. Türkiye’nin yaklaşımı nasıl olur” sorusunu yönelttiğimiz Kerim, “Türkiye’nin Irak’la ilişkisine değer veriyoruz. Türkiye’nin IKBY ile olan ilişkisine değer veriyoruz. Fakat Kerkük Irak’ın bir parçası ve Kerkük’ten çıkan doğal kaynaklar da Kerküklülere ve Iraklılara ait. IKBY, Bağdat ve Kerkük’teki yerel yönetim bu konuda bir anlaşmaya varırsa, eminim Türkiye de onaylayacaktır. Türkiye, başarılı sonuca varacak bir anlaşmaya yönelik destek bile sağlayabilir” yanıtını veriyor. Konuya yakın kaynaklar ise Kerkük sahalarından çıkan petrolün Türkiye’ye taşınıp taşınmayacağı konusunda Türkiye’nin tavrının çok önemli olduğunu vurgulayarak, “Kürt petrolü Türkiye üzerinden ihraç ediliyor fakat Kerkük petrollerine uygulanacak rejim farklı olacaktır. Oradaki sahalar eski, petrol üretimi düştü ancak sahalar rehabilite edildiğinde petrol üretimi günde 1-2 milyon varile ulaşabilir. Türkiye’nin bu konuda koşulları olacaktır. Eğer Irak’ta daha gevşek bir federasyon, bölgelere daha geniş yetki tanıyan bir noktaya gelinirse, Kerkük Valiliği ile oturup konuşulur. Eğer Irak Merkezi Hükümeti tarafından idare edilmeye devam edilecekse, Merkezi Hükümet ile oturup konuşulur. Irak’ta nasıl bir yönetimin oluşacağı ortaya çıktıktan sonra konuşulacaktır” yorumunu yapıyor.

Hükümetin işi zor

KERKÜK Valisi Necmettin Kerim’e, Irak’ta yeni hükümet kurulmasına yönelik süreci sorduğumuzda şunları söylüyor: “2003’ten bu yana Irak’ta sorunların çoğu çözülemedi. Bu hükümetin önündeki zorluklar muazzam. Ülkenin çok geniş bölümleri artık hükümetin kontrolünde değil. Önce bunların geri alınması gerekiyor. Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile Bağdat ve Sünni bölgeler ile Bağdat arasında, hatta Bağdat’ın kendi içinde bile çözülmesi gereken sorunlar var. Irak’ta daha gevşek bir federal sisteme ihtiyacımız var. Bunun Irak’ı bir arada tutmanın tek yolu olduğuna inanıyorum. Sünniler de bunu istiyor.”

Tartışmalı bölge

IKBY, kendisine ait Tawke ve Taq Taq sahalarında üretilen petrolü ihraç edilmesi için Ceyhan’a gönderiyor. Irak Anayasası’nın 140. maddesine göre Kerkük ve Sincar, Mahmur, Tuzhurmatu gibi şehirler, merkezi Bağdat hükümetiyle IKBY arasındaki tartışmalı bölgede yer alıyor. IŞİD ilerleyişini engellemek için tartışmalı bölgelere giren Peşmerge, bölgeleri kontrol altına aldı. IKBY, geçtiğimiz aylarda Kerkük’teki petrolü Türkiye’ye petrol sevk eden boru hattına bağladığını açıklamış, uzmanlar Kürtlerin, Kerkük’ün petrolünü satmasının anayasasına aykırı olacağını savunmuştu.