Maske düştü

301 madencinin hayatını kaybettiği Soma’daki maden faciasında alınan tedbirlerin yetersizliği tartışılmaya devam ediyor. Kaçış-yaşam odaları ve robot sistemlerden sonra oksijen maskelerinin yetersizliği de madencilerin hayatını kaybetmesindeki en önemli sebeplerden biri olarak gösteriliyor. Modern madenciliğin yapıldığı ABD ve Avrupa ülkelerinde, madenlere döşenen oksijen boruları ve önemli noktalara yerleştirilen yardım dolapları facia anlarında madencilerin koştukları ilk yer oluyor. Bu önlemler facia yaşanan Soma madeninde neredeyse hiç yoktu.

15 METRE ARALIKLA

Madendeki oksijen maskeleri konusundaki en sıkı önlemlerden birini ABD alıyor. Maden Güvenliği ve Sağlık İdaresi (MSHA) tarafından her yıl yenilenen yönetmelikte madenci güvenliğine yönelik tüm noktalar tek tek belirtiliyor. Türkiye’deki birçok madende bulunmayan oksijen maskeleriyse yönetmelikte oldukça ayrıntılı olarak yer alıyor. Maden işletmeleri, kömürün çıkarıldığı odalara (galeri) kadar basınçlı borularla oksijen hattı çekiyor. ‘First team stop’ adındaki bu noktalar, galerilere en fazla 15 metre (50 feet) uzağında yer alıyor. Bu noktalara ulaşan oksijen boruları üzerinde bulunan çıkışlara oksijen maskeleri takılıyor ve facia anlarındaysa madenciler bu noktalara gelerek oksijenden yararlanabiliyor. Söz konusu oksijen noktalarında bir de dolap bulunmak zorunda. Bu dolaptaysa madencileri karbonmonoksitten 45 dakikaya kadar koruyacak taşınabilir maskeler bulunması gerekiyor. Ancak bu maskelerin koruma süresi, madecilerin yürümesi veya koşması halinde 30 dakikaya kadar düşebiliyor. Bu durumdaysa madenci durup en fazla 15 metre uzakta olan oksijen noktasından faydalanabiliyor. Buna ek olarak her galeride çalışan madencilere facia anlarında liderlik edebilecek bir kişi bulunuyor. Madencilerin içinden seçilen ve eğitimli olan bu kişi, arkadaşlarını facia anlarında oksijen noktalarına yönlendiriyor. Böylece madencilerin karbonmonoksitten etkilenmesi engelleniyor.

Maskeler yetersiz kaldı

SOMA’daki facia yaşanan madenden yaklaşık 2.5 kilometre yürüyerek kurtulabilen işçi Ercan Çiçekli, maskelerin yetersizliği nedeniyle birçok madencinin hayatını kaybettiğini, iyi ve yeterli maske olsaydı birçok kişi hayatta kalacağını ifade etti. Çiçekli, olay günü saat 15.00 civarında bir patlama olduğunu ileri sürerek, 20 dakika içinde her yerin dumanla kaplandığını söyledi. Çiçekli, durumu fark edince hemen maskelerini taktıklarını anlattı. Maskelerin ömrünün 45 dakika olduğunun söylendiğini ancak bunlarla yarım saat kadar idare edebildiklerini dile getiren Çiçekli, şöyle devam etti: “Yüzeyden yaklaşık 2.5 kilometre içerideydik. Biriken temiz havanın bulunduğu bölümü tespit ederek oraya geçtik. 142 kişiydik. Bu bölümdeki biriken temiz hava yaklaşık 1.5 saat bizi korudu. Duman bize gelmeye başladı. Mekanize bölümüne gittik. Orada hepimiz bayılmışız. Sonra ters hava verilmeye başlayınca biraz kendime gelip ayıldım. Baş dönmesi vardı ve bacaklarım tutmuyordu. Arkadaşlarımdan biri çırpınıyordu. Onu temiz havaya çıkardım. 142 kişiden, benim de içinde bulunduğum 40’ı kurtuldu. 100 arkadaşımız can verdi. Dumanı aşmak için ileriye zorlayanlar yolda öldü. Başımız dönüyordu, önümüzü göremiyorduk. Cesetlerin üzerine basarak çıktık. Adım attığımız yer cesetti.”