Türkiye’nin altın ithalatı tüm zamanların rekorunu kırdı

TÜRKİYE 2013’te tüm zamanların en yüksek tutarında, 15.1 milyar dolarlık külçe altın ithal etti. İhraç ettiği yaklaşık 3.3 milyar dolarlık altını düşersek ülkemize net olarak 11.8 milyar dolarlık külçe altın girişi olmuş demek. Şu sorular akla geliyor; birincisi, ne oldu da bu kadar altın ithalatı yapıldı? İkincisi, 12 milyar dolara yakın bu altını kim aldı? Üçüncüsü, bu altınlara ne oldu? Dördüncüsü İran bağlantısı var mı? Önce özet verelim; külçe altın dışında hurda altın ithalatı da var ve toplam ithalat 16.2 milyar doları buluyor. İhracat da içeriden ve dışarıdan gelen hurda altından üretilenleri de hesaba katarsanız 6.9 milyar dolar. Burada da net çok farklı değil 9.2 milyar dolarlık net altın girişi var ülkeye.
2011-2013 Temmuz ayı arası dönemde İran faktörü, Türkiye’nin altın ticaret verilerini etkiledi. İran’a uygulanan ambargo nedeniyle, Türkiye’ye sattığı gaz ve petrolün bedelini uluslararası para transfer sistemleri ile alamayan İran, parasını Türkiye üzerinden altın ithal ederek taşıdı. 2011’de Türkiye’nin hızla artan altın ithalatı ile hazırlığı yapılan transfer, 2012’de 13 milyar doları aşan ihracat ile yapıldı. ABD’nin 2013 Temmuz ayında yürürlüğe soktuğu kısıtlama kararı ile İran’a altın sevkiyatı da yasaklandı. Ancak görünen o ki, İran’a uygulanan altın ambargosu öncesinde de sonrasında da yüklü altın ithalatı devam etmiş. Yani eğer resmi kanalların dışında yurtdışına altın sevkiyatı yoksa bu doğrudan yurtiçi talebin patlaması ile açıklanabilir.

350 TON İLE REKOR

Geçmişte Türkiye’nin altın ithalatı kabaca 200 ton civarında iken, 2008-2009 krizi ile altın talebi düştü. Hem krizin etkisi, hem de altın fiyatlarının geçmişe göre 4-5 kat artmış olması etkili oldu; 2009’da yastık altı altınlar Türkiye’den dışarı ihraç edilirken, ithalat 50-60 tona düştü. 2013’te ithalatı yapılan külçe altın miktarı 350 ton; bu bir rekor. Darphane verilerine göre, 2013’te basılan altın para (Cumhuriyet altını) miktarı tüm zamanların rekorunu kırdı; son 10 yılda ortalama 50 ton civarında altın sikke basan Darphane 2013’te 100 tona yakın üretim yaptı.

‘Halk desteği’ ÜRKÜTÜCÜ

BURADAN finansal sisteme dair yan bir sonuç da çıkacaksa; 2013’te döviz hesaplarındaki 17 milyar dolarlık artışa net 10 milyar dolarlık altına yatırım hesaba katılırsa tanık olduğumuz döviz kuru artışının arkasındaki ‘halk desteği’ ilerisi için yeterince ürkütücü görünüyor. Kimse ‘lobi’ aramasın, işin kötü tarafı burada; vadesi gelecek kısa vadeli dış borç, bir yıllık cari açık finansmanı gibi unsurların üzerine bir de varlık dolarizasyonu ekleniyor. Bu, ekonomi politikası hatalarının boşluk kabul etmediğinin de iyi bir göstergesi.

4 milyar dolarlık altın sikke talebi

İTHAL edilen 350 ton külçe altının, kabaca 71 tonunun yine külçe olarak, 65 tonunun da işlenerek ihraç edildiği ortaya çıkıyor. Bu toplam 136 ton altın düşüldüğünde ise geriye kalan net 214 ton altın ithalatı normal görünüyor. Ki bunun neredeyse yarısı Darphane tarafından altın sikke basımında kullanılmış. Diğer yarısının da iç pazarda kuyumculuk sektörünün mücevherat üretiminde kullanıldığı, bunun da yine bir bölümünün ‘yatırım’ amaçlı satın alındığı tahmin edilebilir. Tüm bunların özeti şu; Türkiye’de halk, 2013’te altına yaptığı tasarrufları son 4-5 yıla göre büyük ölçüde artırarak, altına hücum etmiş. Sadece Darphane’den talep edilen ve basılan altın sikkenin karşılığı kabaca 4 milyar dolar. Yani net külçe altın ithalatının kabaca yarısı demek. 2013’te yıl içi ortalama fiyatı 2012’ye göre yüzde 27 düşen altın, altın talebini patlatmış görünüyor.