İş sağlığı ve güvenliğinde yeni dönem nasıl olacak?

İSG Kanun Tasarısı neler getiriyor?

İSG Kanun Tasarısı’nda getirilen düzenlemelerin yüzde 85’i 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer almakla birlikte, tasarı birçok yeni düzenlemeyi de içeriyor. Çağdaş iş sağlığı ve güvenliği kuralları üzerine inşa edilmiş, önleyici, koruyucu ve katılımcı bir yaklaşımla hazırlanan tasarının en önemli yeniliği kapsamın genişlemesi.

Tüm işyerleri ve çalışanlar kapsama alınıyor

Tasarı kamu ve özel sektöre ait bütün işleri ve işyerlerini, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanları faaliyet konularına bakılmaksızın kanun kapsamına alıyor. Halen kapsamda olan 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi işletme ve çalışanların yanı sıra Tasarı, 657 sayılı Kanun kapsamında yer alan devlet memurlarını, Basın İş Kanunu, Deniz İş Kanunu ve Borçlar Kanunu kapsamındaki işyeri ve çalışanları, kısaca tüm bağımlı çalışanları kapsama alıyor. Tasarı, 1 milyon 436 bin işletmeyi ve 11 milyon çalışanı kapsıyor. Kapsama alınmayan istisnai durumlar; asker, polis ve MİT, ev hizmetlerinde çalışanlar ve çalışan istihdam etmeyen kendi nam ve hesabına üretim yapanlar olarak belirlenmiş.

İşverenlere yeni yükümlülükler geliyor

Tasarı ile işverenlere iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili her türlü tedbiri alma yükümlülüğü getiriliyor. İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla, bunun için mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemek ve denetlemekle yükümlü.

 İşveren iş kazalarını ve meslek kazalarını önleyecek

 İşveren bu yükümlülüklerini yerine getirmede önleyici bir yaklaşım sergilemek durumunda. Önleyici yaklaşım; risklerden kaçınılması, risklerin analiz edilmesi ve risklerle kaynağında mücadele edilmesini içeriyor.

 Her işletmeye işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı

 Her işveren çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde en az (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı ile tüm işyerlerinde işyeri hekimi görevlendirmekle yükümlü olacak. İşveren, işyeri hekimi dışında ayrıca diğer sağlık personeli de görevlendirecek.

 Kimler iş güvenliği uzmanı olabilir?

Mühendis, mimar ve teknik elemanlar (teknik öğretmen, fizikçi ve kimyager unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları) çıkarılacak yönetmelikle belirlenen şartları sağlamaları ve kriterlere uymaları koşuluyla Bakanlıkça düzenlenecek iş güvenliği uzmanlığı belgesini alabilirler.

Sağlık ve güvenlik destek elemanı istihdamı

Ayrıca işletmeler sağlık ve güvenlik destek elemanı istihdam etmek zorunda. Sağlık ve güvenlik destek elemanı; işyerindeki asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş, uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişi olarak tanımlanıyor.

Tüm işletmeler risk değerlemesi yapacak

Her büyüklükte ve her türlü işletme için işveren, risk değerlendirmesi yapmak zorunda. İşveren risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırma yapacak.

Sağlık gözetimi

Bir işyerinde çalışacaklar, işe girişlerinde, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamayacak.

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi

İşveren, çalışanların ve temsilcilerinin; işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları, ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler hakkında gerekli bilgiyi almalarını sağlamakla yükümlü. Ayrıca işveren başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerlerine gelen çalışanları da bilgilendirmek zorunda.

Katılımcı anlayış

Tasarıda getirilen en önemli yeniliklerden bir diğeri, işverenin iş sağlığı ve güvenliği konularında çalışanların ve/veya temsilcilerinin görüşlerini alması, katılımlarını sağlaması. Görüş alma ve katılım; seçilecek iş ekipmanının sağlık ve güvenliğe etkisi konusunu da kapsıyor.

Yüksek cezalar geliyor

Tasarıda yükümlülüklere aykırı hareket eden işletmelere her bir yükümlülük için ve yükümlülüğün çeşidine göre 100 TL ile 5 bin TL arasında cezalar öngörülüyor. Örneğin bir işletme, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirmemesi halinde her biri için beşer binden ayda 10 bin TL cezaya tabi olacak.