çützçtztz

28 milyonluk nüfusu ile Orta Asya'nın en büyük pazarı konumundaki Özbekistan, 2010 yılı sonundan bu yana Türk yatırımcılar için 'kaynayan kazan' konumunda.  hurriyet.com.tr'nin geçtiğimiz hatfa gündeme getirdiği konu ile ilgili benzer sorunlar yaşayan çok sayıda firma yaşadıklarını anlattı. Hikayeleri benzer...

 

Önce çeşitli bahenelerle şirkete el konuluyor, sonra tutuklunıyorlar. Aylarca tutuldukları hapishanelerde en yakınındakilerin dahi göremezken, içerde maruz

kaldıkları dayak ve işkencelere dehşetin ifadesi gibi. Özbekistan'da yatırımlarına el konulduğu için beş parasız Türkiye'ye sınırdışı edildiklerini söyleyen Türk yatırımcılar şimdilerde, umutsuzca, el konulan varlıklarını kurtarma arayışında.

 

Dava açmak için girişimde bulunan firma sahiplerinin yanıtını en çok merak ettiği durum "Biz orada onca işkeceye maruz kalırken Hükümetimiz neden bize sahip çıkmadı" yönünde. Özbekistan'da benzer durumlarla yüzyüze kalan Türk yatırımcılar başlarında geçenleri hurriyet.com.tr'ye anlattı:

 

Ağabeyimi aylar sonra görebildim

 

Fikret Güneş (40): "Özbekistan’daki en büyük Türk yatırımı bizimdi. Turkuaz Grup olarak Orta Asya’nın en büyük marketini kurduk. 2 Mart 2011 günü, Taşkent’deki AVM’mizi bin kadar maskeli silahlı kişi bastı ve 7-8 gün ofiste tutulduktan sonra, hapishaneye konulduk. Orada yaşadıklarımı Allah başka kimsenin başına getirmesin. Ağabeyim başka bir cezaevinde tutuluyordu. 7 ay ağabeyimi göremedim. Yedi aydan sonra ilk kez mahkemede karşılaştık. O karşılaşma anında yarım saat ağlamaktan bir şey diyemedim. 4 AVM’miz, 18 şirketimiz gitti. Bin 200 kişi yanımızda çalışıyordu. Hepsi gitti. Canımızı zor kurtardık."

 

Malımız gitti, canımız da gidiyordu

 

Vahit Güneş (47): “Ben bir süre Özbek istihbaratının binasında tek kişilik hücrede tutuldum. Kaba dayak işkencenin haddi hesabı yoktu. O kadar ağır işkenceler yapıyorlardı ki, onların her istediğini söylemek zorunda kalıyorduk. Çoğu zaman ölümü düşündüm. Söylemeye dilim varmayacak şeyler yaptırmak istediler. O kadar çok şey yaşadık ki… İnsanların çığlığı kulaklarımda hâlâ...Fakat, ne hükümetimiz ne devletimiz bize sahip çıkmadı. Malımız gitti, canımız gidiyordu. Onlarca şirketin başına benzer şeyler geldi. Hükümetin bu konuda kılını kıpırdatmaması bizi hem üzüyor hem de düşündürüyor.”

 

42 araçlık TIR parkımıza el koydular

 

 

Malımız gitti, kuru bir ceketle kaldım

 

Cüneyt Kahküllü (45): “Türkiye’deki sayılı holdinglerin ürünlerini Özbekistan’da satıyordum. Mobilya ürünler, ev dekorasyon ürünleri. Bin 800 metrekare alanda satış mağazam vardı. Bizim mağazalara da Şubat 2011’de el konuldu. Orada bir çalışanımız vardı Onu zor kurtardık. Zararım 10 milyon dolar seviyesinde. Şimdi işin kötü yanı, orada sattığımız malların bir kısmını Türkiye’den firmalardan borç almıştık. Oradaki varlığımıza el konulunca buradaki borçları da ödemekte zorlandık. Evimi arabalarımı sattım. Yine de 300 bin dolar borcum kaldı. Kaldım kuru ceketle.

 

Sınır ihlali için 9 ay tukulandım

 

Mehmet Memoğlu (40): “29 Ocak 2010’da Tacikistan’dan Kırgızistan’a gitmek istedim. Özbekistan’dan transit olarak geçmek istedim. Fakat beni aldılar. Normalde kendi yasalarına göre sınır ihlalinden beni sorgulayıp sınır dışı etmeleri gerekirdi. Özbek istihbaratı önce sorguladı beni. Daha sonra adi suçluların tutulduğu başka bir hapishaneye gönderildim. 9 ay tutuklu kaldım. Salıverilmem de para yedirerek oldu. Özbek avukata, hâkime para yedirdik. Ki mali durumum da iyi değildi. Sakarya’daki kardeşim arabalarımızı sattı, bir miktar kredi çekerek parayı getirdi. Ki hala kredi borcunu ödüyorum. Özbekistan’ın adını dahi duymak istemiyorum.”

 

25 milyon dolarlık yatırım gitti

 

Asım Kayan (37): Federal Grup olarak Özbekistan’da ciddi bir yatırım yaptık. Kurduğumuz şirketin yüzde 49 ortağı ise Özbek Hükümeti oldu. Çeşitli bahanelerle yönetimdeki kişiler hakkında tutuklama çıkarmışlar. Ben o sıra Türkiye’deydim. Sorunun çözümü için Özbekistan’a gittim, dönüş yolundayken havaalanında alındım ve 365 gün boyunca tutuklu kaldım. Orası bir tür Guantanamo gibi… Dayak-işkence akıl almaz şeyler yaşandı… Uyurken başına neler geleceğini bilemiyorsun. Demir mazgalın her açılışında ürperirdik. Hele akşama doğru saat 17.00 gibi çağrıldık mı biliyorduk ki dayak hakaret var. 365 gün sonra sınır dışı edildim. Şirketimiz de orada kaldı. 20-25 milyon dolarlık yatırımımız gitti.

 

Çöp toplama, sokak süpürme cezası

 

Levent Karabayır (46): Ben Türkiye’de olduğum süreçte 15 Aralık 2010 günü, mağazama gelmişler. Daha sonra atölyeye gitmişler. Sudan gerekçelerle yüklü cezalar kestiler. Kesilen cezaları bir bütün ödedim. Ben sorunu çözmek için oraya gittiğimde ise bana tuhaf bir ceza verdiler. Adı 'Ahlak Düzeliş' cezası. Ki o ceza kendi vatandaşlarına verebileceği bir ceza. O cezayı alan kişi çöp topluyor, yolları süpürüyor. Benim mali kaybım diğer işadamlarına kıyasla daha düşük olmasına karşın, yaşadıklarım bende ağır bir travma yarattı.

 

Yemekhaneme el koydular

 

Numan Akın (58): Özbekistan’a 2005 yılında gittim. Orada toplu yemek üretimi yapıyorduk. Tüm vergi ve sigortalarımı günü gününe yapıyordum. Tek kuruş hesap hatası yapmamak için özen gösteriyordum. Bunun için denetmen bile tutmuştum. 2011 yılı Şubat sonunda fabrikaya gelmişler. Orada bir adamımız vardı. Bir daha da gidemedim. Çünkü gittiğinde başıma nelerin gelebileceğini tahmin etmek zor değil”