Yatırımlar tepetaklak, iki iÅŸletmeden biri iÅŸçi çıkardı

Denizli Sanayi Odası'nın (DSO) her yıl üyeleri arasında yaptığı ankete göre istihdamdan üretime, beklentilerden finansmana kadar her alanda ciddi sıkıntılar var.Â

Bugüne dek yapılan anketler içinde en olumsuz tabloyu ortaya koyan Denizli Sanayi Odası Genel Görünüm Anketi 2009’dan satırbaşları şöyle:

İstihdam ağır yaralı

2007 sonunda işletme başına ortalama ücretli çalışan sayısı 180 iken, bu rakam 2008’de yüzde 5’lik bir kayıpla 171’e geriledi. Geçen yılın anketiyle karşılaştırıldığında ise istihdamdaki azalış yüzde 15’i geçiyor. İstihdam kaybının neredeyse tamamı tekstil ve konfeksiyon sektöründe gerçekleşti.

Öte yandan her iki sanayiciden biri 2008’de istihdamının azaldığını söyledi. Oysa 2007 yılı için bu oran yalnızca yüzde 17.24'tü.

İstihdamda 2009 yılı beklentileri ise daha da kötüleşiyor. Buna göre 2009’da ‘İstihdamım azalacak’ diyenlerin oranı yüzde 60.48’e ulaştı.

Üretim, satış ve siparişlerde sert düşüş

2008’de DSO üyelerinin yüzde 42,74’i üretiminin yüzde 42,98’i iç satışlarının ve yüzde 43,81’i yeni siparişlerinin azaldığını kaydediyor. Dış satışlar ise yüzde 38,55 gibi görece olumlu bir görünüm ortaya koyuyor.

Öte yandan 2009 beklentileri ise ciddi bozulmaya işaret ediyor. Üretimde yüzde 58,40, iç satışlarda yüzde 61,02, dış satışlarda yüzde 57,14 ve yeni siparişlerde de yüzde 62,86 oranında azalışlar bekliyor. Beklenti bozulmasında ‘Ana Metal, Madeni Eşya ve Makine’ sektörü rekora koşuyor. Azalış beklentileri bu sektörde üretimde yüzde 92,86, iç satışta yüzde 86,67, dış satışta yüzde 80,00 ve yeni siparişte yüzde 90,91’e tırmanıyor.

Sanayide kâr unutuldu

‘Kar marjım azaldı’ diyenlerin oranı yüzde 60’ı geçiyor. ‘Tekstil ve Konfeksiyon’ sektörü karlılık gerilemesinde yüzde 64,62 ile başı çekiyor. Öte yandan ankete yanıt verenlerin neredeyse yüzde 10’u ‘Zarar ettik’ diye açıklıyor.

Denizli sanayisinin son yıllarda parlayan sektörü ‘Elektrik - Elektronik ve Kablo’, yüzde 37.50'lik oranıyla ‘Zarar ettik’ diyenler arasında başı çekiyor.

‘Kar marjımızı artırdık’ diye belirten yüzde 11,72’lik kısım dışarıda tutulduğunda, ‘karlılığını artıramayanlar’ın oranı yüzde 88,28’e tırmanıyor.

Müşteriler yan çizdi, finansman sıkıntıya girdi

Her iki DSO üyesinden biri finansman sorunu yaşıyor. Finansman sorunu yaşadığını açıklayanların oranı yüzde 52,76.

Yüzde 25,97’lik ‘Kredi maliyetinin yüksekliği’ ve yüzde 24,03’lük ‘Müşterilerin yükümlülüklerini yerine getirmemesi’ finansman sorununun nedenlerinin yarısını oluşturuyor.

Bankalardan yakınan çok

DSO üyelerinin zaman zaman yakındığı bir konu olan bankaların kredi kapatma çağrısının son bir yılda yüzde 14,52 ve kredi teminatını yükseltme uyarısı alanlarınsa yüzde 25,41 düzeyinde gerçekleştiği belirtiliyor.

Bunlar görece düşük oranlar gibi görünse de, geçen yılki anket dikkate alındığında ciddi ölçüde artmış oldukları görülüyor. Kapatma çağrısında 6,43 puanlık, teminat yükseltme uyarısında ise 10,70 puanlık yükseliş gözlerden kaçmıyor. Diğer yandan 2008’de herhangi bir ihracat ödemesinin rızaları dışında vade öncesinde kredisine mahsup edildiğinden şikayet edenlerin oranı yüzde 8,33’ü buluyor.

Yatırımlar tepetaklak

Ankete yanıt verenlerin yüzde 53.85’i, 2008’de yatırım yapmadıklarını açıkladı. Bu oran geçen yılın 13,65 puan üzerinde.

Yeni yatırıma gidenlerin oranı ise rekor seviyede düşük: Yalnızca yüzde 11,19 oranında. ‘Modernizasyon’ ise yüzde 21,68’lik oranı ile en çok yapılan sabit sermaye yatırımı olarak öne çıkıyor.

2009 da yatırımlar açısından umut vaat etmiyor: Denizlili sanayicilerin yüzde 81,75’i yurtiçinde yatırım yapmayı düşünmezken, yurtdışına yatırım söz konusu olduğunda bu oran yüzde 100’e varıyor.

Kriz uzar, işler zor açılır

Sanayicilerin yüzde 42,86’sı global krizin 1 yıldan uzun süreceği endişesini taşıyor. İşlerinin 2009’un ikinci çeyreğinde açılacağını düşünenlerin oranı yüzde 28 ve 2010’da açılacağını öngörenlerse yüzde 26,40. Bu konuda ‘Tekstil ve Konfeksiyon’ en olumlu, ‘Mermer – Traverten’ ise en olumsuz beklentiye sahip sektör olarak ön plana çıkıyor.