Mavi Akım'da İsrail'e darbe
Güncelleme Tarihi:
İstanbul'da düzenlenen Asya’da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı (AİGK/CICA) devlet ve hükümet başkanları zirvesinin ana gündem maddesi Gazze olmayı sürdürse de yapılan ikili temaslarda enerji konusu ön plana çıkıyor. Rusya Türkiye ile yeni boru hattı projeleri istediğinin sinyallerini gönderirken, Mavi Akım 2 doğalgaz hattı projesinde iki ülkenin üçüncü ortağı İsrail ise dışarıda bırakılıyor.
Zirvede Gazze krizinin gölgesinde kalan enerji işbirliği alanında Türkiye birbirinden kritik hamleler gerçekleştiriyor. Bunlardan ilki dün Azerbaycan’la imzalanan üç protokol.
Böylelikle iki yıldır süregelen fiyat uzlaşmazlığı aşılırken, hem Ermenistan yakınlaşması nedeniyle sıkıntılı bir dönem yaşayan Azerbaycan’la ilişkilerin güçlenmesi konusunda hem de Türkiye’nin Avrupa’ya enerji arzı güzergahı olma konumunu sağlamlaştıran adımlar atıldı.
Türkiye, imzaladığı anlaşmalarla Azerbaycan’dan alacağı gaz miktarını da önümüzdeki yıllarda artırmış olacak. Bu durumda gözler Türkiye’ye gaz satma konusunda Azerbaycan’la rekabet eden Rusya’ya çevrildi.
Azerbaycan’la varılan anlaşma, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın bugün sabah kahvaltısında biraraya geldiği Rusya Başbakanı Vladimir Putin’le görüşmesini daha da kritik hale getirdi. İki liderin ortak basın açıklaması öncesinde Rusya’nın Azerbaycan’la yapılan anlaşmaya ne tepki vereceği merak konusu oldu.
Basın toplantısında da iki liderin açıklamalarının ardından yöneltilen ilk soru da Azerbaycan’la yapılan anlaşmalarla ilgiliydi. Rus gazeteci, anlaşmalar çerçevesinde Azerbaycan’ın Türkiye’ye vereceği gazın bir bölümünün Rusya’nın kendisine rakip gördüğü Nabucco boru hattı üzerinden Avrupa’ya taşınmasının Moskova destekli Güney Akım’ı nasıl etkileyeceğini sordu.
Soruyu hem Erdoğan hem de Putin yanıtladı. Erdoğan, Türkiye’nin artan enerji ihtiyacına ve en büyük tedarikçisinin Rusya olduğuna dikkat çekerek, “Bu anlaşmanın Güney Akım ile ilişkisi olmayacağı kanaatindeyim” dedi.
Yanıtına her ülkenin kaynaklarını çeşitlendirme hakkının olduğuna vurgu yapan Putin, Şahdeniz’den alınacak gazın Rusya’dan gelenle kıyaslanmayacak olduğunun altını çizdi. Azerbaycan, şu anda Türkiye’nin gaz aldığı Şahdeniz 1 sahasından 9 milyar metreküp üretim gerçekleştiriyor. Önümüzdeki yıllarda tamamlanması beklenen Şahdeniz 2 sahasından üretimin ise 16 milyar metreküp olması hedefleniyor.
GÜNDEM BORU HATLARI
Ancak Azerbaycan’la yapılan anlaşma konusunda kendisine bu kadar güvenen Putin’in yanıtının içinde en dikkat çeken kısım ise mevcut boru hatlarının ihtiyacı karşılamadığını söylemesi oldu.
Bu açıklamanın Rusya’dan son dönemde gelen değerlendirmelerle alt alta okunması gerekiyor. Rusya’dan Türkiye ile yeni boru hatları inşa etmek veya mevcut projelere hız vermek istediklerinin güçlü sinyalleri geliyor.
Geçtiğimiz hafta içinde Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev’in de Mayıs ayında Türkiye’ye ziyareti öncesinde Boğazların tamamen by-pass edilerek, bütün petrol akışının Burgaz-Dedeağaç ve Samsun-Ceyhan boru hatları üzerinden taşınması önerisi üzerinde çalışmaya başladığı bildirildi. Bu konunun hem Medvedev’in ziyaretinde hem de Putin’in şu anda İstanbul’da yapmakta olduğu temaslarda ele alındığı belirtiliyor.
Rusya, Yunanistan ve Bulgaristan ile yapım anlaşmasını imzaladığı 280 kilometre uzunluğundaki Burgaz Dedeağaç boru hattının yüzde 51’lik hissesine sahip. Ancak Türk-İtalyan bir konsorsiyum tarafından inşa edilmekte olan Samsun-Ceyhan boru hattında Rusya’nın ortaklığı yok.
Rus liderlerle yapılan üst düzey temaslarda Samsun-Ceyhan boru hattına hem petrol arzı konusunun hem de Rus şirketlerin projeye ortaklığının da gündeme geldiği bildiriliyor.
İSRAİL PROJE DIŞI
Basın toplantısında bir başka gazetecinin sorduğu bir soruya verilen yanıt da Gazze’ye yardım götüren gemiye düzenlenen baskın nedeniyle İsrail’in yalnızca uluslararası politikada değil ekonomik işbirliklerinde de dışarıda bırakılacağına işaret etti.
Gazeteci, geçtiğimiz yıl içerisinde üzerinde uzlaşmaya varılan ve Rusya’dan Türkiye üzerinden İsrail’e doğalgaz taşıması öngörülen Mavi Akım 2 projenin mevcut gelişmeler ışığında akıbetini sordu.
Putin, “İsrail’den son verilen veriler, kendi kıta sahanlığında gaz bulduğuna işaret edyor. Bu proje, ekonomik mülahazalar içinde anlamlı olduğu takdirde yaplabilir. İsrail’in [Mavi Akım 2’den gelecek] gaza çok da ihtiyacı olmayacaktır” derken, Erdoğan ise tek bir cümleyle yanıt verdi: “Bu konu gündemimizde değil.”
Yaşanan son gelişmeler ışığında Mavi Akım 2 projesinden İsrail’i safdışı bırakılacağını söylemek mümkün. Zaten Putin de Ortadoğu bölgesine gaz taşımanın yalnızca İsrail değil Suriye ve Lübnan gibi ülkeler üzerinden de yapılacağını söyleyerek, üçüncü ortak için başka ülkelerin kapısının çalınacağına işaret etti.
Önümüzdeki dönemde Türkiye ile Rusya arasında enerji işbirliğinin ivme kazandığına tanık olmak şaşırtıcı olmayacak. İsrail’in Ortadoğu enerji denklemine yeniden eklemlenmesi ise biraz zaman alacak.