Alfred Nobel

ALFRED NOBEL FOTOĞRAFLARI İÇİN TIKLAYIN 

 

Alfred Nobel’in vasiyeti 1896 yılında açıldığında bazı akrabalarının itirazına maruz kaldı. Nobel Kuruluşunun statüsü yazılırken anlatım biçiminin detaylı bir analizi gerekiyordu. Kraliyet Caroline Tıbbi Cerrahi Enstitüsü rektör Count Mörner tarafından temsil ediliyordu.

 

Fakülte içinde fikir ayrılıkları vardı.ÂBazı üyeler enstitünün akrabaların hak iddialarının tasfiyesinden sonra bu iÅŸe girmesi fikrindeydi. Åžimdi Karolinska Institutet’te profesör olan Jöns Johansson fakültenin iÅŸlerinde aktif olarak görev alıyordu. Fakülte içinde Alfred Nobel ile birlikte çalışmış, onun tıp alanındaki ilgisini bilen tek kiÅŸi olarak son kuralları formüle etmekte önemli bir rolü oldu. Birtakım görüşme ve uzlaÅŸmalarla fizyoloji veya tıp alanının hem pratik tıbbi bilimleri, hem de teorik tıbbi bilimleri kapsadığı kararına varıldı. Bu da ödül müessesini yorumlarını yapmakta serbest kılıyordu. Yıllar boyunca ödüller hem teorik ve klinik öncesi bilimlerde, hem de klinik tıbbı alanında verildi.

 

Alfred Nobel’inÂvasiyetindeki tıbbi alanlara münhasır bağışları ilk deÄŸildir.

 

1890 yılında Kraliyet Caroline Tıbbi Cerrahi Enstitüsüne annesi Andrietta Nobel’in hatırasına bir fon kurması için SEK 50,000 tutarında bir bağışta bulunmuştur. Fonun amacı tıp bilminin bütün dallarında yapılan deneysel araştırmaları desteklemek ve meyvelerin kullanılması ile bu tür araştırmaları kolaylaştırmak ve tıbbi literatürü öğretmekti:

 

Alfred Nobel büyüdüğü ve özel öğretmenlerden eÄŸitim aldığı Rusya’yı da tıbbi araÅŸtırma alanında desteklemiÅŸtir. 1894 yılında Rus fizyolojicisi I.P. Pavlov ve St. Petersburg Tıbbi Kimya Profesörü M. NenckiÂdeneysel çalışmaları için mali yardım almıştır.

 

ALFRED NOBEL VE EDEBÄ°YAT

 

Alfred Nobel’in edebiyata ilgisinden önce, kendisi yaşadığı sürece kesin olarak bir mucit ve endüstri adamı olarak ün kazanmıştır. Ancak kendisinin çok yönlülüğünü, kompleksini ve çelişkili tabiatını anlamak için, kendisi için hayati önemi olan ilgilerinin de hesaba katılması gerekir.

 

Bunlar Nobel’in kütüphanesindeki kenarları yaldızlı küçük Byron ciltleridir. Birinci cildin içinde "Harriett" tarafından yazılmış Fransızca bir şiir bulunmaktadır.

 

Nobel, çalışma ve buluşlarının alanına ait olsa da onun ikinci evi edebiyat ve yazılardı. Ölümünden sonra geriye 1500 ciltlik bir kütüphane bırakmıştır. Bunların çoğu orijinal dillerde olup, 19.yüzyılın büyük yazarlarına ait eserlerdir. Bunların yanında filozof, ilahiyatçı, tarihçi ve diğer bilim adamlarının da eserleri yer almaktadır.

 

Kendisi ayrıca ciltler halinde mektup koleksiyonlarını, gençliğinde yazmış olduğu şiirleri, karalamaları ve çözümsel özellikteki , I ljusaste Afrika (Parlak Afrika’da, 1861) ve Systrarna (Kızkardeşler, 1862) adlı romanlarını bırakmıştır. Ömrünün son yıllarına doğru, buluşları ve işleri ona daha fazla zaman bıraktığında bir hicivci komedi taslağı olan The Patent Bacillus (1895, Bakteri Patenti) adlı eseri hazırlamış ve Nemesis (1896) adlı trajedisini yayınlamıştır. Nobel’in 1895 tarihli son arzusu kendisinin şiir sanatına olan düşkünlüğünün son ifadesidir; ödüllerden biri "Edebiyat alanında diğerlerinden çok daha iyi olan ve ideal yönde bulunan eseri yaratan kişiye verilecektir".

 

ST. PETERSBURG (1842-1863)

St. Petersburg’taki eÄŸitimi sırasında Alfred Nobel en iyi özel öğretmenlerden kimya, fizik dersleri yanında edebiyat ve felsefe dersleri de almıştır. Kendisi erken geliÅŸmiÅŸ, olaÄŸanüstü yetenekli bir öğrenci olmakla beraber, sessiz ve içine dönük bir kiÅŸilikteydi. Bir çok ÅŸeyi kendi becerisiyle öğrenmiÅŸti. Voltaire’i önce Isveç diline, sonra da tekrar Fransızca’ya çevirerek orijinali ile karşılaÅŸtırmıştır. PuÅŸkin’in ÅŸiirsel destanı olan Odyssey’i,ÂTurgenev’in Eugene Onegin ve Home of the Gentry (Asillerin Evi) adlı eserlerini Rusça asıllarından okumuÅŸtur. 17 yaşındayken yalnız Isveç ve Rusça dillerini deÄŸil, Fransızca, Ingilizce ve Almanca’yı da akıcı bir ÅŸekilde konuÅŸuyordu.

 

Ingiliz romantikleri Wordsworth, Shelley ve Lord Byron kendisinin favori şairleri olup, kendisinde kalıcı bir etki yaratmışlardı.

 

Nobel’in 1851 yılında Paris’i ilk ziyaretinde yazmış olduÄŸu "Bir bilmece olduÄŸumu söylüyorsun"Âadlı ÅŸiirinde, romantik idealizmin etkilerine rastlanır. Ingilizce yazılmış ve 319 satır içeren ÅŸiir otobiyografi tarzındadır. "Güzel Kıza" ithaf edilmiÅŸtir. Şöyle baÅŸlamaktadır:

 

Bilmece olduğumu söylüyorsun- Olabilir hepimiz için bilmeceler bazen açıklanamaz durumdadırlar.

                            

 

Acı ile başlar, derin işkencelerle sona erer. Bu soluyan hamurun burada ne işi var?  

    Â

 

                           Â

 

STOCKHOLM, HAMBURG

 

(1863-1873)

 

Nobel hayatının iş dolu dönemlerinde, edebiyatla olan ilişkilerini bir tarafa bırakmak zorunda kaldı. Deneyleri, mali sorunlar, sürekli seyahatler ve gittikçe büyüyen endüstri imparatorluğu zamanının büyük bir kısmını yutuyordu. Ancak edebiyatın iyi örneklerini okumak onun için rahatlatıcı bir meşguliyetti. Seyahate çıkarken yanına daima bir veya iki kitap alırdı.

 

Bir mektubu bunu açığa vurmaktadır. 35 yaşlarında iken bazı projelerin kötüye gitmesi üzerine işi ve buluşlarını bir yana bırakıp, geçimini yazıları ile sağlamayı düşünmüştür.

 

PARIS (1873-1891)

 

Nobel 40 yaşında iken kültür baÅŸÅŸehri olan Paris’e yerleÅŸti. Burada Bertha von Suttner’le (Sonradan Avusturya Barış Hareketinin kurucusu) tanışmıştır. Bu tanışıklık Nobel için çok önemlidir. Yalnızca barış açısından deÄŸil. Bertha 1876 yılında Malakoff caddesindeki evini ziyaret ettiÄŸinde, Nobel’in kütüphanesinden çok etkilenmiÅŸtir. Ziyareti kısa olmakla beraber ömür boyu süren ve daha çok mektuplaÅŸarak süren entelektüel bir arkadaÅŸlığın kurulmasına yol açmıştır. Bertha ile olan tartışmaları daha çok edebiyat alanında olmuÅŸtur. Bertha çalışmalarını "Sevgili arkadaÅŸ ve yoldaşından", "ArkadaÅŸlığın ifadesi" gibi ithaflarla göndermeyi ihmal etmemiÅŸtir. Nobel bu çalışmaları okuduktan sonra, edebiyat görüşünde deÄŸiÅŸikler olmuÅŸ ve bunu ideal yön olarak kabul etmiÅŸtir. Bu husus yalnızca "Silahları bırakın!"Âadlı savaÅŸ karşıtı eserinde deÄŸil, 1885 yılında kaleme almış olduÄŸu, daha çok özel ve estetik tabiattaki soruları yansıtanÂ"Ein Manuscript!" adlı eserinde de kendini göstermiÅŸtir.

 

KRONOLOJÄ°

 

1833/Alfred Nobel Stockholm, Isveç’te doğdu. Babası Immanuel Nobel iflas etti. 1837/Immanuel Nobel önce Finlandiya sonra da St. Petersburg, Rusya’ya gitti, burada mekanik atölyesi kurdu. Ailesi Isveç’te kaldı. 1842/Nobel ailesi St. Petersburg ’ta yeniden birleşti. 1850-1852/Alfred Nobel  Paris’e giderek bir yıl Jules Pelouze laboratuarında çalıştı. Italya, Almanya ve Amerika’ya seyahat etti. 1853-1856 Kırım Savaşı başladı.

 

Nobel ÅŸirketi önce geliÅŸti, ancak savaÅŸ bitip Rus ordusunun sipariÅŸleri sona erince iflas etti.Çaresizlikle yeni ürün arayışlarına gidildi. Alfred Nobel’in kimya öğretmeni ona nitrogliserini hatırlattı.Â

 

1860/Alfred Nobel nitrogliserin deneylerine baÅŸladı. 1863/Nitrogliserin için (patlayıcı sıvı) ilk patentini aldı. Nitrogliserin içinÂbir ateÅŸleme mekanizması geliÅŸtirdi ve patentini aldı. Stockholm’e dönüp deneylerine devam etti. 1864/Emil, Alfred Nobel’in erkek kardeÅŸi Stockholm-Heleborg’ta nitrogliserin hazırlarken öldü. Nobel deneylerine devam edip, nitrogliserin AB’yi (Stockholm) kurdu. 1865 /Alfred Nobel patlatma mekanizmasını geliÅŸtirdi ve Almanya’ya giderek Hamburg yakınındaki Krümmel ÅŸehrindeÂAlfred Nobel & Co. fabrikasını kurdu.

 

1866/Amerika’da United States Blasting oilÂÅŸirketini kurdu. Åžiddetli bir patlama Krümmel tesisini yerle bir etti. Elbe nehri üzerindeki bir salda nitrogliserini daha emniyetli bir patlayıcı haline getirme çalışmalarına devam edildi. Kieselgur adlı bir silis çeÅŸidinin nitrogliserin ile karışınca istenilen ÅŸekle sokulabilen ve güvenli bir hamur haline geldiÄŸini buldu ve bunu Dinamit diye adlandırdı.Â

 

1867/Alfred Nobel Dinamit patentini aldı. 1870/Founds SociZtZ gZnZral pour la fabrication de la dynamite (Paris, France) şirketini kurdu.

 

1871/British Dynamite Company (Ardeer, Iskoçya, Ingiltere) şirketi kuruldu. Şirketini adı 1877 yılında is Nobel's Explosives Company olarak değiştirildi. 1872/Alfred Nobel’in babası Immanuel öldü. 1873 40 yaşındaki Alfred Nobel artık zengin birisiydi. Paris’e giderek Avenue Malakoff’a yerleşti. Ardeer ’de nitrogliserin ve dinamit imalatına başlandı. 1875/Alfred Nobel Paris’te patlayıcı jelatini buldu. 1876 yılında patentini aldı. 1876/Ilk adı Alfred Nobel & Co (Hamburg, Germany) olan , Dynamitaktiengesellschaft (DAG) kuruldu.

 

Alfred Nobel bir ev bakıcısı/özel sekreter ilanı verdi ve bu suretle Bertha Kinsky von Chinic und Tettau (sonradan von Suttner) ile tanıştı. Kendisi iÅŸini az süre sonra bırakarak Barış Etkinlikçisi oldu. 1880/Nobel’in Italyan ve Isviçre ÅŸirketleri birleÅŸerekÂDynamite Nobel’i oluÅŸturdular. 1881/Alfred Nobel Paris dışındaki Sevran’da bir mülk ve laboratuar satın aldı. 1885/Bir grup Alman dinamit ÅŸirketi ile German Union birleÅŸerek DAG’ı oluÅŸturdular. 1886 Nobel-Dynamite Trust Co, (Londra, Ingiltere)ÂDAG ve Nobel's Explosives ’in bir karteli oldu. 1887/Patlayıcı bir toz olan "ballistite" için Fransa’da patent aldı.

 

1889/Alfred Nobel'in annesi Andriette öldü. 1891 Alfred Nobel, Fransız hükümeti ile olan "ballistite" hakkındaki anlaÅŸmazlık üzerineÂParis’i terk ederek San Remo’ya yerleÅŸti.

 

1893/Alfred Nobel, Ragnar Sohlman’ı tuttu. Kendisini sonradan vasiyetinin uygulayıcısı olarak atadı.Â

 

1894/Alfred Nobel Karlskoga, Isveç'te bir küçük makine işletmesi Bofors-GullspŒng ve bir büyük makine işletmesi (Björkborn) aldı.

 

1895/Alfred Nobel’in üçüncü ve son vasiyeti Paris’teki Isveç-Norveç Klubünde imzalandı.

 

1896/Alfred Nobel 10 Aralık’ta San Remo’daki evinde 63 yaşındayken öldü.