İzmir ne verdi ne aldı?
Güncelleme Tarihi:
İZMİR Atatürk Organize Sanayi Bölgesi'nin, iktisatçı-yazar Mustafa Sönmez'e hazırlattığı "Ege-İzmir: Devlete Ne veriyor, Ne alıyor?" başlıklı rapor çarpıcı tespitleri ortaya koydu.
Mustafa Sönmez 2013 yılı verileri üstünden merkezi bütçe, mahalli idareler ve SGK bütçelerine Ege Bölgesi'nin, detayda İzmir'in katkısı ve devlet harcamalarından aldığı payı araştırdı. Rapora göre Devlet harcamalarının yüzde 55 kadarını gerçekleştiren Merkezi Bütçeye, 2013 yılında Ege Bölgesi'nin 8 ili, yüzde 13'e yakın gelir katkısı yaptı. İzmir'in katkı payı yüzde 10,5 oldu. 2013 yılının merkezi bütçe gelirlerine yüzde 13'e yakın katkı yapan Ege, harcamalardan ancak yüzde 10,6 pay alabildi. Gelire yüzde 10,5 oranında katkı yapan İzmir'in harcamalardan aldığı pay ise yüzde 4,7'de kaldı.
2013'te kişi başına kamu harcaması Ankara'da 6 bin 900 TL' ile çok öne çıkarken İzmir'de 2 bin 100 TL, Ege Bölgesi ortalaması olarak da bin 900 TL'de kaldı.
2013 yılında İzmir'de merkezi bütçe için kişi başına 9 bin 200 TL gelir katkısı sağlanırken aynı bütçeden kişi başına yapılan harcama 2 bin 100 TL'de kaldı. Bu da toplanan her 100 TL'lik gelirden ancak 23 TL'sinin İzmir için harcandığını ortaya koydu.
Duruma, 8 ilden oluşan Ege Bölgesi için bakıldığında Bölge'de toplanan her 100 TL'lik gelirin 42 TL'sinin Ege Bölgesi için kullanıldığı anlaşıldı. Bölge illerinden Muğla'da, kişi başına gelire katkıya yakın (yüzde 93) kişi başına harcama gerçekleşirken, diğer illerde kişi başına gelirin üstünde kişi başı harcama yapıldığı anlaşıldı. Bu da İzmir'den toplanan gelirlerin Bölge'nin diğer illeri için kullanıldığı biçiminde yorumlanabilir. Ama yine de Bölge toplamında kişi başı harcamalar, kişi başına sağlanan gelirin (verginin) yüzde 42,6'sında kaldı.
Ege Bölgesi illerine 2013'te Merkezi bütçeden yapılan harcamaların yüzde 60'a yakını kamu çalışanlarının ücret ve maaşlarının ödemesine giderken yüzde 10-11'i de SGK primlerine ayrıldı. İllerdeki kamu kuruluşları için satın alınan mal ve hizmetler, toplam harcamalarda yüzde 15'e yakın yer tutarken "sermaye gideri" olarak adlandırılan "yatırım harcamaları" na sadece yüzde 11,5 pay ayrıldığı görüldü.
Tek başına İzmir alındığında 2012'de İzmir'in kişi başına yerel yönetim gelir ve gideri, Ege bölge ortalamasının üçte bire yakın oranda üstünde gerçekleşirken diğer iki metropolün kişi başına gelir ve giderlerinin gerisinde kaldığı görüldü. İzmir kişi başına yerel yönetim gideri, İstanbul'unkinin yüzde 8, Ankara'nınkinin yüzde 15,5 altında gerçekleşti.