ABD Kongresi Türkiye'yi konuştu
Güncelleme Tarihi:
A.A.
Oluşturulma Tarihi: Nisan 26, 2008 09:534dk okuma
ABD'nin Avrupa ve Avrasya işlerinden sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Dan Fried, Türkiye'de, “laik ve anayasal cumhuriyet içinde dinin rolüyle ilgili” tartışmada ABD'nin taraf olamayacağını, ancak “20 yıl öncesinden çok daha derin” olan Türk demokrasisine güvendiklerini kaydetti.
ABD Temsilciler Meclisi Dışilişkiler Avrupa Alt Komitesinde düzenlenen bir oturumda, Bükreş'teki NATO zirvesi ve NATO'nun geleceğini değerlendiren Fried, komite üyesi milletvekillerinin, Türkiye'deki iç tartışmalar ve iktidar partisine yönelik kapatma davasına ilişkin sorularıyla karşılaştı.
Fried, “şimdi Türkiye'nin kimlikle ilgili iç siyasi tartışmasında bir şekilde yeni bir dönem var. Türkiye'de demokrasi derinleşirken, laik, anayasal cumhuriyette dinin yerinin ne olduğu tartışılıyor. Türk kurumları şu sırada bu meseleyle ilgileniyorlar” dedi.
Türk toplumu ve siyaseti içindeki tartışma için, “bunun nasıl sonuçlanacağını bilmiyorum. Ancak Türk demokrasisinin, 20 yıl önce olduğundan çok daha derin olduğunu biliyorum. Daha önce demokrasi daha inceydi ve tuzaklar vardı. Şimdi çok daha derin bir demokrasi, daha özgür bir basın ve seçimler var. Askeri düzenin üzerinden çok uzun zaman, onyıllar geçti” ifadelerini kullandı.
“İLİŞKİLERDE 6 AYDA KUVVETLİ İLERLEME”
Dan Fried, Türk-Amerikan ilişkilerinin, terör örgütü PKK'ya karşı yürütülen işbirliği sayesinde, son altı ayda çok kuvvetli bir ilerleme gösterdiğine de işaret etti.
Geçen yıl Ekim ayında, ABD Savunma Bakanlığı Müsteşarı Eric Edelman ile birlikte Ankara'ya yaptığı ziyareti anlatan Fried, “Türklerin, PKK konusunda gösterdiğimiz işbirliğinden memnun olmadıkları bir dönemde, bir de Kongredeki Ermeni tasarısının geçeceğini düşünüyorduk. Sizi temin ederim ki, bütün kariyerim boyunca herhangi bir yabancı hükümetle gerçekleştirdiğim bütün görüşmelerin en acılısını o dönemde gerçekleştirdim” dedi.
Fried, Ermeni tasarısı ve PKK konusunda istenen sonuçların alınmasının ardından Türk Dışişleri yetkilileriyle gerçekleştirilen bir görüşmede, durumun düzelmesinin verdiği rahatlamayla hep birlikte güldüklerini de kaydetti. Bu çerçevede Fried, Türkiye'nin, ABD ile ilişkileri ve PKK meselesindeki istihbarat paylaşımından memnuniyet duyduğunu kaydetti.
ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'ın, Amerikan-Türk Konseyi toplantısındaki konuşmasında söylediklerini hatırlatan Fried, “bizim prensip olarak şunda açık olmamız gerek. Türk demokrasisini ve bu mevcut iç tartışmanın demokrasiyle ve Türkiye'nin anayasal laik sistemiyle tutarlı bir şekilde çözülmesini destekliyoruz” dedi.
Fried, “şimdi bu prensip düzeyinde tamam. Daha ileri gitmek ve taraf olmamız gerektiğini veya daha aktif bir şekilde angaje olmamız gerektiğini önermek çok daha zor. Bu, Türkiye'de çok sıcak bir tartışma. Türkler, konuların neler olduğunu anlıyor. Biz, Türk demokrasisine verdiğimiz önemi açıkça ortaya koyduk. Rice geçen hafta büyük bir konuşma yaptı. Size şunu söyleyebilirim ki, bu sorular üzerinde çok zaman harcadık. Ne kadar konuşmalıyız? Prensiplerimizi, kuvvetli bir şekilde, Türk demokrasisini destekleyecek şekilde nasıl ifade etmeliyiz? Ve ne kadar ayrıntıya girmeliyiz? Bu zor bir şey” dedi.
Dan Fried, dinin Türk kamu hayatındaki yerinin, hem Türkiye'de, hem de Türkiye'yi yakından izleyen ABD'deki gözlemciler arasında tartışıldığına işaret etti ve bazı gözlemcilerin, “İslam'ın siyasi bir güç olarak” ortaya çıktığına inandığını, bazılarının ise bu görüşe katılmayarak durumu, “katı bir laikliğin, dinin daha fazla rol oynadığı daha demokratik bir toplumla yer değiştirmesi” olarak tanımladığını anlattı.
Fried, “Ben nihai bir yanıt veremeyeceğim. Çünkü bu Türklerin üzerinde çalıştığı bir mesele” dedi. Ancak Fried, AK Parti'nin son seçimlerde belirgin bir üstünlük kazanarak göreve geldiğini ve ülkenin AB üyeliği yönünde öncülük ettiğini hatırlattı. Fried, “AK Parti liderleri, Türkiye'nin reformlarını derinleştirme, AB'ye girme hızını ve şansını artırma çabalarından bahsediyor ve dinin kamu hayatındaki yerine ilişkin bu tartışmayı farklı bir çerçeveye koyuyor. Türk demokrasisinin derinleştiği sorgu götürmez. Ve dinle ilgili bu tartışma, Türkiye'de ateşli bir şekilde önümüzdeki günlerde de çok tartışılacak” dedi.
Fried, aynı zamanda, Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerin durumunun iyileşmesinden faydalanarak, Kıbrıs meselesindeki olumlu atmosferi kullanmak, Türkiye'yi, yeni Ermeni hükümetine ulaşmaya cesaretlendirmek istediklerini, NATO ve AB'nin birlikte çalışmasının önünde engel teşkil eden Kıbrıs bağlantılı blokajın aşılmasını beklediklerini de ifade etti.
Aynı oturumda Fried ile birlikte yer alan ABD Savunma Bakanlığının Avrupa ve NATO Politikası Müsteşarı Daniel P. Fata da, Türkiye ile ABD arasında askeri ilişkilerin, geçen sonbahardan bu yana olumlu yönde önemli ölçüde değiştiğini vurguladı.
Ocak ayında Washington'da gerçekleştirilen Yüksek Düzeyli Savunma Grubu toplantılarına işaret eden Fata, “görüşmelerin tonu, altı ay öncesine kıyasla bu kadar farklı olabilirdi. Bizim yaptıklarımızı çok takdir ettiler ve bir dönemeç aşıldı. Yine de bu aramızda kaygı duyulan alanlar veya tartışmalar olmadığı anlamına gelmiyor. Ancak genel olarak, çok daha iyi bir yerdeyiz. Hem üniformalılar hem de sivil taraf, Türklerle düzenli bir diyaloğu sürdürüyor” ifadelerini kullandı.
Fried, “şimdi Türkiye'nin kimlikle ilgili iç siyasi tartışmasında bir şekilde yeni bir dönem var. Türkiye'de demokrasi derinleşirken, laik, anayasal cumhuriyette dinin yerinin ne olduğu tartışılıyor. Türk kurumları şu sırada bu meseleyle ilgileniyorlar” dedi.
Türk toplumu ve siyaseti içindeki tartışma için, “bunun nasıl sonuçlanacağını bilmiyorum. Ancak Türk demokrasisinin, 20 yıl önce olduğundan çok daha derin olduğunu biliyorum. Daha önce demokrasi daha inceydi ve tuzaklar vardı. Şimdi çok daha derin bir demokrasi, daha özgür bir basın ve seçimler var. Askeri düzenin üzerinden çok uzun zaman, onyıllar geçti” ifadelerini kullandı.
“İLİŞKİLERDE 6 AYDA KUVVETLİ İLERLEME”
Dan Fried, Türk-Amerikan ilişkilerinin, terör örgütü PKK'ya karşı yürütülen işbirliği sayesinde, son altı ayda çok kuvvetli bir ilerleme gösterdiğine de işaret etti.
Geçen yıl Ekim ayında, ABD Savunma Bakanlığı Müsteşarı Eric Edelman ile birlikte Ankara'ya yaptığı ziyareti anlatan Fried, “Türklerin, PKK konusunda gösterdiğimiz işbirliğinden memnun olmadıkları bir dönemde, bir de Kongredeki Ermeni tasarısının geçeceğini düşünüyorduk. Sizi temin ederim ki, bütün kariyerim boyunca herhangi bir yabancı hükümetle gerçekleştirdiğim bütün görüşmelerin en acılısını o dönemde gerçekleştirdim” dedi.
Fried, Ermeni tasarısı ve PKK konusunda istenen sonuçların alınmasının ardından Türk Dışişleri yetkilileriyle gerçekleştirilen bir görüşmede, durumun düzelmesinin verdiği rahatlamayla hep birlikte güldüklerini de kaydetti. Bu çerçevede Fried, Türkiye'nin, ABD ile ilişkileri ve PKK meselesindeki istihbarat paylaşımından memnuniyet duyduğunu kaydetti.
ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'ın, Amerikan-Türk Konseyi toplantısındaki konuşmasında söylediklerini hatırlatan Fried, “bizim prensip olarak şunda açık olmamız gerek. Türk demokrasisini ve bu mevcut iç tartışmanın demokrasiyle ve Türkiye'nin anayasal laik sistemiyle tutarlı bir şekilde çözülmesini destekliyoruz” dedi.
Fried, “şimdi bu prensip düzeyinde tamam. Daha ileri gitmek ve taraf olmamız gerektiğini veya daha aktif bir şekilde angaje olmamız gerektiğini önermek çok daha zor. Bu, Türkiye'de çok sıcak bir tartışma. Türkler, konuların neler olduğunu anlıyor. Biz, Türk demokrasisine verdiğimiz önemi açıkça ortaya koyduk. Rice geçen hafta büyük bir konuşma yaptı. Size şunu söyleyebilirim ki, bu sorular üzerinde çok zaman harcadık. Ne kadar konuşmalıyız? Prensiplerimizi, kuvvetli bir şekilde, Türk demokrasisini destekleyecek şekilde nasıl ifade etmeliyiz? Ve ne kadar ayrıntıya girmeliyiz? Bu zor bir şey” dedi.
Dan Fried, dinin Türk kamu hayatındaki yerinin, hem Türkiye'de, hem de Türkiye'yi yakından izleyen ABD'deki gözlemciler arasında tartışıldığına işaret etti ve bazı gözlemcilerin, “İslam'ın siyasi bir güç olarak” ortaya çıktığına inandığını, bazılarının ise bu görüşe katılmayarak durumu, “katı bir laikliğin, dinin daha fazla rol oynadığı daha demokratik bir toplumla yer değiştirmesi” olarak tanımladığını anlattı.
Fried, “Ben nihai bir yanıt veremeyeceğim. Çünkü bu Türklerin üzerinde çalıştığı bir mesele” dedi. Ancak Fried, AK Parti'nin son seçimlerde belirgin bir üstünlük kazanarak göreve geldiğini ve ülkenin AB üyeliği yönünde öncülük ettiğini hatırlattı. Fried, “AK Parti liderleri, Türkiye'nin reformlarını derinleştirme, AB'ye girme hızını ve şansını artırma çabalarından bahsediyor ve dinin kamu hayatındaki yerine ilişkin bu tartışmayı farklı bir çerçeveye koyuyor. Türk demokrasisinin derinleştiği sorgu götürmez. Ve dinle ilgili bu tartışma, Türkiye'de ateşli bir şekilde önümüzdeki günlerde de çok tartışılacak” dedi.
Fried, aynı zamanda, Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerin durumunun iyileşmesinden faydalanarak, Kıbrıs meselesindeki olumlu atmosferi kullanmak, Türkiye'yi, yeni Ermeni hükümetine ulaşmaya cesaretlendirmek istediklerini, NATO ve AB'nin birlikte çalışmasının önünde engel teşkil eden Kıbrıs bağlantılı blokajın aşılmasını beklediklerini de ifade etti.
Aynı oturumda Fried ile birlikte yer alan ABD Savunma Bakanlığının Avrupa ve NATO Politikası Müsteşarı Daniel P. Fata da, Türkiye ile ABD arasında askeri ilişkilerin, geçen sonbahardan bu yana olumlu yönde önemli ölçüde değiştiğini vurguladı.
Ocak ayında Washington'da gerçekleştirilen Yüksek Düzeyli Savunma Grubu toplantılarına işaret eden Fata, “görüşmelerin tonu, altı ay öncesine kıyasla bu kadar farklı olabilirdi. Bizim yaptıklarımızı çok takdir ettiler ve bir dönemeç aşıldı. Yine de bu aramızda kaygı duyulan alanlar veya tartışmalar olmadığı anlamına gelmiyor. Ancak genel olarak, çok daha iyi bir yerdeyiz. Hem üniformalılar hem de sivil taraf, Türklerle düzenli bir diyaloğu sürdürüyor” ifadelerini kullandı.