İncirlik’in karşılığı eğit-donat

ABD ve Türkiye’nin IŞİD’e karşı mücadelede işbirliği için, örgütün Musul’da rehin aldığı 49 Türk’ün serbest bırakıldığı 2014’ün Eylülü’nden beri 10 aydır yoğun biçimde sürdürdüğü müzakerelerde Ankara pozisyonunu değiştirdi. Ve Eylül’den beri Washington’ın IŞİD’e karşı savaşta kullanmayı çok istediği İncirlik Üssü’nün ancak Suriye’de Esad Rejimi’ni de hedef alacak bir güvenli bölge yaratılması şartıyla açılabileceğini söyleyen Ankara, güvenli bölge konusunda isteksiz olan Washington’ı bu konuda sıkıştırmaktan vazgeçti. Mayıs sonu kağıt üzerinde yürürlüğe giren ama ABD’nin aslında etkin hale getirmediği, Suriyeli muhalifler için eğit&donat programının tam anlamıyla başlatılması ise İncirlik’in kullanılmasında Türkiye’nin yeni önceliği haline geldi. Ankara’nın talebi doğrultusunda ABD Başkanı Barack Obama’nın Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la bu konuda yapacağı bir telefon konuşmasının da önümüzdeki günlerde söz konusu mutabakatı sonuçlandıracağı kaydedildi.

HAKAN FİDAN BAŞLATTI
Müzakerelerin zemini, Mayıs ayında bir haftalığına Washington’a gelen ve kentte üst düzey gizli görüşmeler yapan MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın temasları sırasında oluşturuldu. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Nisan sonundaki Washington gezisinden hemen sonra gerçekleşen ziyarette, Fidan ABD’nin istihbarat birimleri dışında, hiç alışık olunmadığı halde ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile de bir araya geldi. Suriye konusunun ele alındığı dar kapsamlı kritik görüşmeden sonra Türkiye’deki genel seçimlerin yapılmasını müteakip, bu hafta Ankara’da Savunma Bakanlığı Siyasi Konulardan Sorumlu Müsteşarı Christine Wormuth liderliğindeki ABD heyetiyle iki gün süren toplantılar da mutabakata son şeklini verdi.

YAPICI TOPLANTILAR
ABD Dışişleri Sözcüsü John Kirby, görüşmelerin ardından basında çıkan, şimdiye kadar IŞİD’e karşı sadece istihbarat amaçlı kullanılan İncirlik Üssü’nün saldırı düzenleme konusunda da aktif hale getirileceği yönündeki haberleri doğrulamadı. Ancak Hürriyet’e bilgi veren Pentagon Sözcülüğü, ABD’nin IŞİD’le Mücadele Özel Temsilcisi emekli Orgeneral John Allen’ın da katıldığı görüşmeler için “Birimler arası delegasyon, IŞİD’i geriletme ve yok etme konusunda geniş kapsamlı koalisyonun ortak çabalarını konuşmak için 7-8 Temmuz’da Türk mevkidaşlarıyla yapıcı toplantılar gerçekleştirdi” diyerek sağlanan ilerlemeyi teyit etti. Konuyu takip eden bir uzman da, önümüzdeki günlerde Başkan Obama ve Erdoğan arasında yapılacak bir telefon görüşmesiyle anlaşmanın bağlanmasının beklendiğini belirtti.

OBAMA İŞARET VERDİ
ABD’nin İncirlik için Türkiye’ye karşı bir pazarlık kozu olarak tuttuğu eğit&donat konusunda bir gelişme yaşanabileceğini ilk defa pazartesi günü Obama söylemişti. Ve Pentagon’daki toplantıda “Ekibime Suriye’deki ılımlı muhalefeti eğitip donatmak için daha fazla çalışacağımızı net olarak ilettim” demişti. Pentagon Sözcüsü Jeff Davis de Suriye'deki muhaliflere yönelik eğit&donat programına ilişkin Hürriyet’e yolladığı açıklamada, “Suriye’yle ilgili, eğit&donat programı için 7 bin Suriyeli gönüllü oldu. 1700’den fazla aday, eğitimin başlaması için gerekli ön tarama ve nihai tarama aşamalarının yanı sıra geçmiş araştırmasını tamamladı” diyerek şimdilik sadece Ürdün ve Türkiye’de başlayan, toplam 60 kişinin yer aldığı eğitim programının büyüme potansiyelini ortaya koydu. Hürriyet’in konuyla ilgili sorularına yazılı yanıt veren Pentagon Sözcülüğü ise eğitime alınan muhaliflere yapılan maddi katkı ve sağlanan ekipmana ilişkin şunları söyledi: “Suriye eğit&donat üyelerinin programa üye oldukları sürece maaş alacaklarını teyit edebiliriz. Eğitime katılanlar şu anda vasıfları, performansları ve liderlik pozisyonlarına göre ayda 250-400 dolar arası maaş alıyorlar. Askeri kıyafet, belki araç ve kamyonet şeklindeki bazı taşıtlar ve küçük silahlarla mühimmat sağlanacak ki, böylece kendilerini daha iyi savunabilirler.”

SADECE IŞİD’LE SAVAŞANLAR
Hürriyet’e bilgi veren üst düzey bir Pentagon yetkilisi, eğit&donata katılan muhaliflerin maaşlarının ABD tarafından karşılanacağını söylerken, bu programın sadece IŞİD’e karşı savaşan Suriyeli muhalifler için oluşturulduğunu bir kez daha tekrar etti. Yetkili, bazı gazetelerde çıkan, programın Esad Rejimi’ne karşı savaşanları da kapsaması konusunda Türkiye’nin ABD’yi ikna ettiğine ilişkin haberlerin ise doğru olmadığını belirterek, “Biz Esad’la savaşanları eğitmiyoruz” dedi. Yetkili, bu kapsamda eğitime alınan muhaliflere en baştan sadece IŞİD’le savaşacaklarına dair bir belge imzalatıldığını doğrularken, Ankara’nın hazırlanan mutabakatta eğit&donat’taki düşman tanımında da ABD’nin çizgisini kabullendiği anlaşıldı.

DAHA MEZUN OLAN YOK
Hürriyet’in görüştüğü Pentagon yetkilisi, IŞİD’le savaşmaları için eğit&donat programına alınan Suriyeli muhaliflerin sonra fikir değiştirip Esad Rejimi’yle de savaşmaya karar vermeleri halinde ne olacağı konusunda, ABD’nin elinde bu kişilere karşı uygulayabileceği bir müeyyide olmadığını kabul etti. Yetkili, “Ancak verilen desteği kesebiliriz” diye konuştu. Birey olarak yapılan taramaların ardından eğitime alınanların dahil oldukları gruplara göre kabul edildiklerini ve eğitimlerin aslında gruplara verildiğini belirtirken, Türkiye ve Ürdün’deki 6-7 haftalık programdan şimdiye kadar hiç kimsenin mezun olmadığını aktardı.

ABD’NİN ÖNCELİĞİ DEĞİL
İncirlik Üssü konusundaki pazarlıklara konu olan eğit&donat meselesini Hürriyet’e değerlendiren Suriyeli ılımlı muhaliflerin temsilcisi üst düzey bir isim ise IŞİD ve rejim askerleriyle savaşı birbirinden ayırmanın güç olduğunu savunup “Örneğin Halep’te IŞİD ve rejim askerleri arasındaki mesafe 10 km’ye kadar azalıyor. Rakka’da bile bunu ayırmak zor” diye konuştu. Özgür Suriye Ordusu temsilcisi, eğit&donat programının ABD için öncelikli bir konu olmadığını belirtip yaşanan sorunun da bundan kaynaklandığını söyledi. Yetkili, ABD’nin onayıyla tanksavar TOW füzelerinin ılımlı gruplara sevkiyatının devam ettiğini söylerken, şu anda asıl ihtiyaç duyulan silahın ise uçak ve helikopterleri vurmaya yarayan güdümlü füze MANPAD’ler olduğunu söyledi ve “Bu konuda bir yıldır ABD’den yeşil ışık almaya çalışıyoruz ama halen olmadı. ABD’nin buna onay vermesinden sonra bir ülke MANPAD’leri göndermeye hazır. Diğer bir ülke de destek vermeye hazır” diye konuştu.

KÜRT KONUSU KOMPLİKE
Öte yandan Hürriyet’e bilgi veren üst düzey Pentagon yetkilisi, İncirlik Üssü ve eğit&donat konusu çözülse bile Türkiye ve ABD arasındaki işbirliğinin bölgedeki Kürtler konusu yüzünden komplike bir konu olmaya da devam edeceğini belirtti. Yetkili, Türkiye’nin ABD ve Suriye’deki Kürt gruplar arasında süren işbirliğinden rahatsız olduğunu söylerken, “Türkiye bir NATO müttefiği ama Kürtler konusu ilişkiyi komplike bir ortaklığa dönüştürüyor” dedi. Başkan Obama da pazartesi Pentagon’daki konuşmasında şimdiye kadar IŞİD’e 5 binden fazla hava saldırısı düzenlenlendiğini söyleyip IŞiD’in Irak’ta Musul Barajı, Sincar ve Tıkrit, Suriye’de ise Kobani ve Tel Abyad’da yaşadığı kayıplara vurgu yapıp “Geçen bir yıl içinde yerde etkin bir ortağımız olduğunda IŞİD’in geri çekilmeye zorlanabildiğini gördük” demiş ve PKK’nın Suriye uzantısı PYD ile ABD arasındaki ortaklığın devam edeceğinin sinyalini vermişti.