Türkiye’den cihada 10 bin kişi gitti
Güncelleme Tarihi:
Son 10 yıldır El Kaide, iki buçuk yıldır da IŞİD ve El Nusra gibi cihatçı örgütler hakkında Türkiye ve Irak’ta saha çalışmaları yürüten 21.Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Ortadoğu Masası Başkanı Doç. Dr. Serhat Erkmen’in araştırmasına göre son üç yılda cihatçı silahlı gruplara katılmak üzere 10 bine yakın kişi Türkiye’den Suriye ve Irak’a gitti, bunun 7000’den fazlasıysa IŞİD’e katıldı.
Türkiye’den IŞİD’e en çok katılım olan illerin sırasıyla İstanbul, Ankara, Konya, Adana, Diyarbakır, Gaziantep olduğunu vurgulayan Erkmen, Türkiye’den IŞİD ve diğer cihatçı örgütlere katılımlarla ilgili iki yıldan fazla süren saha araştırmasına ilişkin Hürriyet’in sorularını yanıtladı:
- Türkiye’den Suriye ve Irak’taki cihatçı gruplara katılımın düzeyi nedir?
- Gerek Irak’taki El Kaide’de, gerek Suriye’de yer alan örgütlerden Nusra Cephesi, Cundul Şam, Ahrar-u Şam başta olmak üzere çeşitli grupların içinde, gerekse de IŞİD’in içerisinde baştan beri Türkler var. Ancak IŞİD son iki yılda kısa süre içerisinde bölgede ve dünyada nasıl ilgi odağı haline geldiyse Türkiye içinde de aynı hızla bir ilgi odağı haline geldi. Türkiye’den Suriye ve Irak’a cihat etmek amacıyla giden mücahitler, onlara eşlik eden aileleri, yani muhacirler ve onlara lojistik, vs. destek veren kitleyi dikkate aldığımızda son üç yılda gidenlerin ve gidip-dönenlerin toplamda 10 bine yaklaştığını görüyoruz. Türkiye’den katılımların yüzde 70’i ise IŞİD’e yönelik. Bu rakamın içinde sadece eli silah tutanlar değil, onlarla giden aileler ve onlara lojistik destek veren kesimler de var.
YÜZLERCE AİLE ‘İSLAM DEVLETİ’ ÇATISINDA YAŞAMAYA GİTTİ
- IŞİD’in kontrolü altındaki bölgelere gidenlerin arasında ailelerin ağırlığı ne kadar?
- Aileler, şu ana kadar pek konuşulmayan bir olgu. Bugün Türkiye’nin neredeyse her vilayetinden çok sayıda aile; küçük gruplar halinde ya da bir ailenin tüm fertlerini kapsayacak şekilde IŞİD’in kontrolündeki topraklara gittiler. Mücahitler dışında Türkiye’den yüzlerce aile İslam Devleti kontrolünde yaşamak üzere IŞİD kontrolündeki Rakka, Musul ve Telafer’e yerleşti. Hatta bunların arasında oradaki yaşam zorluklarını görerek Türkiye’ye geri dönenler de oldu. Gittikten sonra çocuklarını, eşini, anne-babasını yanına aldıran çok sayıda savaşçı da var. Yani gidenlerin yarısından fazlasını, yaklaşık yüzde 60’ını aileler oluşturuyor.
SINIRDAN GEÇİŞLERİN KOLAYLIĞI SAYIYI ARTIRDI
- Türkiye’den IŞİD’e katılanların temel motivasyonu nedir?
Türkiyeli mücahitlerin Suriye ve Irak’a gitme nedenleri “din kardeşlerinin mazlumiyetini gidermek, üzerlerine farz olunan cihada katılmak ve hilafet çatısı altında yaşamak” olarak özetlenebilir. Bu iki ülkeye gerek savaşmak için gerek yerleşmek için gidenlerin yüzde 90’ının temel motivasyonu cihattır.
- Peki, aile olarak buradan kalkıp gidenlerin temel motivasyonu nedir, İslam Devleti’nde yaşamak mı?
- Evet, temel olarak bu. Önemli bir kısmının gitme sebebini İslam Devleti çatısı altında yaşama motivasyonu olarak görüyoruz. Dünyanın her yerinde buna benzer bir motivasyon var fakat Türkiye’de son dönemde bunun artmasının en önemli nedeni; coğrafi yakınlık. Ayrıca yakın bir zamana kadar sınırdan geçişlerin hiç de zor olmaması, çok sayıda ailenin tasını tarağını toplayıp sınırdan geçip gitmelerine sebep oldu.
- Şu an sınırdan geçişler ne durumda?
- Şu an sınırdan geçişlerin çok daha zor olduğu açık, ancak imkansız değil. Belli geçiş güzergahları var, bu güzergahlardan hala bir takım illegal yöntemlerle geçiş yapılabilmesi mümkün.
TÜRKİYE’DE IŞİD KAPALI HÜCRELER HALİNDE ÖRGÜTLÜ
- Türkiye’de IŞİD örgütlenmesi şu anda ne düzeyde?
- Türkiye’de IŞİD örgütlenmesinin kapalı hücreler halinde olduğu biliyoruz ancak bu hücrelerin tam olarak nerelerde bulunduğuna ilişkin güvenlik güçlerinin elinde detaylı bir veri yok. IŞİD; çok hızlı gelişen ve yayılan bir örgüt. Hiyerarşik düzenden ziyade yatay olarak örgütlendiğini görüyoruz. Bu da onun hücrelerinin sayısının tespit edilmesini zorlaştırıyor. Ancak şu anda Türkiye’de IŞİD’e sempatiyle bakanların sayısının gidenlerin çok daha üstünde olduğunu söyleyebiliriz. Yani gittikçe gelişen bir insan havuzu var.
- Peki Türkiye’den IŞİD’e katılımda bir artış var mı?
- Türkiye’den katılım istikrarlı bir şekilde sürekli artış gösteriyor. Suriye’ye gidişin kolay olması, IŞİD’in Türk basınında daha çok yer alması gibi faktörler katılımı artırmış durumda ve bunda bir azalma da görülmüyor.
EN ÇOK KATILIM İSTANBUL VE ANKARA’DAN
- Daha çok hangi illerden ve hangi yaş aralığından katılım var?
- IŞİD’e katılımların en çok olduğu vilayetler sırasıyla İstanbul, Ankara, Konya, Adana, Diyarbakır, Gaziantep. Bunları Bursa, Sakarya, Bingöl, Muş, Adıyaman gibi vilayetler izliyor. Ancak ülkenin neredeyse her vilayetinden az sayıda da olsa insanın Suriye ve Irak’a gittiği ya da gidip döndüğü görülüyor. Bununla birlikte, illerin nüfusuna oranla gidenlerin sayısı baz alındığında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki katılımın çok daha yoğun olduğu ortaya çıkıyor. IŞİD’e katılmada yoğunluklu yaş aralığı ise 17-25 yaş arası. Nusra cephesinde bu yaş aralığı biraz daha artıyor. Ama genellikle katılımın genç kuşak arasında olduğunu görüyoruz. Bu da dünyadaki genel eğilimle paralellik gösteriyor.
TÜRKİYELİLER KOMUTA KATINA KADAR YÜKSELDİLER
- Türkiye’den IŞİD’e kayılanlar örgüt içerisinde hangi kademelerde görev alıyor?
- Aralarında savaşçı olanlar var, yönetici konumunda olanlar var, özellikle tecrübeli kişilerin komuta kademelerinde yer aldıkları ve belli coğrafi bölgelerde ciddi sorumluluklar üstlendikleri görülüyor.
- IŞİD şu anda Türkiye için bir tehdit oluşturuyor mu?
- Dünyanın her yeri için bir tehdit oluşturuyor. IŞİD’in şu anda birincil önceliği Türkiye’ye yönelmek değil ama bugün Türkçe “Konstantinniye” diye bir dergi çıkarıyorsa; günün birinde Türkiye’ye de bir tehdit oluşturacağı açıktır. Unutmayalım ki Türkiye’de El Kaide saldırıları Kasım 2003’te iki büyük saldırıyla başlamış, daha sonra daha küçük çaplı saldırılarla devam etmişti.
İpek YEZDANİ