İngiltere, AİHM’den çıkacak mı

İNGİLTERE’de perşembe günü gerçekleştirilen genel seçimlerde tek başına hükümet kurma yetkisini elde eden Muhafazakâr Parti (MP), yeni dönemde ülkenin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile olan ilişkisini düzenlemek üzere harekete geçti.

Söz konusu parti genel seçimlerden önce yayınladığı programında 1998 yılında Tony Blair liderliğindeki İşçi Partisi tarafından kabul edilen ve İngiliz yargısını Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) karşı sorumlu hale getiren İHY’yi iptal etmeyi vaat etmişti.

Kraliçe’nin 27 Mayıs’ta yapacağı konuşmadan sonra 100 gün içinde bunu hayata geçirme sözü vermişti.

Son yıllarda yabancı suçluların ülkeden sınır dışı edilmesini engellediği için sık sık gündeme gelen 1998 tarihli İHY, Muhafazakâr seçmenin büyük tepkisini çekiyor. Partinin sağ kanadından isimler bu yasanın İngiltere’nin egemenlik haklarını ihlal ettiğini ve İngiliz yargısının elini kolunu bağladığını düşünüyor.

MP koalisyon hükümeti döneminde de bu konuda reforma gitmeye çalışmış, ancak bu girişimleri koalisyon ortağı Liberal Demokratlar tarafından veto edilmişti. Başbakan David Cameron’ın yeni hükümetinin ilk aylarında bu yasanın iptaline öncelik vermesi bekleniyor.

NE ANLAMA GELİYOR

Cameron geçen yıl ekim ayında yaptığı bir konuşmada İHY’yi yürürlükten kaldırıp yeni bir Britanya İnsan Hakları Sözleşmesi yaratmayı planladığını ve İngiliz yargısına daha geniş yetkiler verileceğini söylemişti. Partideki daha radikal isimlerin ülkenin doğrudan AİHS’den çıkmasını savunmasına rağmen Cameron bu görüşü benimsememişti. Cameron, İngiliz mahkemelerine bazı Avrupa insan hakları yasalarının ülkede uygulanmasını veto etme hakkı tanınmaması durumunda İngiltere’nin AİHS’den çıkmayı düşünmeye başlayabileceğini söylemişti. Uzmanlar, “İngiltere, İnsan Hakları Yasaları’ndan işine gelenleri seçip gelmeyenleri reddedemez” demişti. Muhafazakârlar, İHY’yi iptal eder, ancak AİHS’den imzasını çekmezse Britanya vatandaşlarının insan hakları konusunda İngiliz mahkemelerinin kararlarını beğenmemeleri durumunda doğrudan AİHM’ye başvurması mümkün olacak. Ama bu yasanın iptali ile AİHM’nin İngiltere yasalarında değişiklik talep etme hakkı ortadan kalkacak ve mahkeme bundan böyle Britanya Yüksek Mahkemesi’nin üstü kabul edilmeyecek.

İDAMI SAVUNAN BAKAN DÜZENLEYECEK

Başbakan David Cameron, yeni hükümette Adalet Bakanlığı’na eski Eğitim Bakanı Michael Gove’u atadı ve İnsan Hakları Yasası ile ilgili yapılacak tüm düzenlemelerden ve Gove’un sorumlu olacağını açıkladı. Yeni Adalet Bakanı Gove, 90’lı yıllarda Times gazetesi için kaleme aldığı bir makalede idam cezasını savunmuş ve bu cezanın yeniden İngiliz yargısına girmesini istediğini belirtmişti. Bakan, kariyerinin ilerleyen yıllarında bu konuya yeniden değinmemişti. Şu anda Avrupa’da İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf olmayan Avrupa’daki tek ülke Belarus.
Yeni Muhafazakâr Parti hükümeti İnsan Hakları Yasası’nı iptal etmenin yanı sıra AB’nin aralarında serbest dolaşım hakkının da bulunduğu bazı yasalarını pazarlığa açmayı ve 2017 yılında İngiltere’nin AB üyeliğini referanduma götürmeyi planlıyor.