Kırgızlar ve Özbekler birbirini suçluyor

KIRGIZİSTAN-ÖZBEKİSTAN SINIRINDA CAN PAZARI / FOTO GALERİ

KIRGIZİSTAN'DAN BÜYÜK KAÇIŞ / WEB TV

Kırgızistan'da perşembe gecesi ülkenin en büyük ikinci kenti olan Oş'ta başlayan Kırgız ve Özbekler arasındaki çatışmalar, kısa sürede şehrin tamamına, ardından da güneydeki bir başka kent olan Celalabad'a sıçradı.

Kırgızistan Sağlık Bakanlığı, olaylarda 124 kişinin öldüğünü, 1,685 kişinin de yaralandığını bildirirken, yaklaşık 100 bin Özbek'in de canını kurtarmak için Özbekistan'a kaçtığı açıklandı.

İki etnik grup arasındaki çatışmaları hangi olayın tetiklediği henüz bilinmezken, Kırgız ve Özbekler bu konuda birbirlerini suçluyor.

Bazı yetkililer, bir kumarhanede çıkan tartışma sonrasında olayların büyüdüğünü söylerken, ücretini ödemeyen bir taksi müşterisi yüzünden yaşanan bir anlaşmazlığın çatışmaları tetiklediği yönünde iddialar da mevcut.

Kimilerine göre ise çatışmaları alevlendiren olay Kırgız kızlarına Özbekler tarafından tecavüz edilmesi.

RUSYA DEVREYE GİRİYOR

Ancak sebebi ne olursa olsun perşembe gecesi yaşanan bir olay tamamına yakını Sünni Müslüman olan Kırgız ve Özbekler arasındaki gerginliğin fitilini ateşledi ve sonucunda ülke iç savaşın eşiğine geldi. Geçtiğimiz nisan ayında Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev’i deviren geçici yönetim de olayların kontrolden çıktığını açıkladı ve Rusya'dan askeri yardım talep etti. Rusya ilk etapta 150 askerini Kırgızistan'daki Kant askeri üssünü korumak için bölgeye gönderirken, Rusya’nın NATO’su” sayılan “BDT ülkeleri Müşterek Savunma Organizasyonu”nun da askeri müdahale de bulunabileceği ifade edildi.

Yaklaşık 100 bin insana kapısını açtığı bildirilen Özbekistan ise daha fazla insanı kabul edemeyeceğini açıklayarak, Kırgızistan'la olan sınır kapısını kapattığını açıkladı. Özbekistan şu ana kadar resmen 45 bin yetişkin mülteciyi kabul ettiğini açıkladı. Ancak 45 bin yetişkinin yanında bulunan Özbek çocuklar da hesaba katıldığında bu rakamın 100 bini bulduğu ifade ediliyor.

Kırgızistan'daki gelişmeler, bu ülkede Afganistan'daki operasyonları açısından büyük önem taşıyan bir askeri üsse sahip ABD tarafından da yakından takip ediliyor. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, Başkanı Barack Obama'nın Kırgızistan'daki gelişmeler konusunda bilgilendirildiği ve ABD'li yetkililerin Rus muhataplarıyla sürekli temas halinde oldukları belirtildi.

ABD, Oş'tan yaklaşık 300 kilometre uzaklıkta bulunan Manas üssünü Afganistan'a asker sevkiyatı ve lojistik destek için kullanıyor.

ÖZBEKLER: BU BİR SOYKIRIM

Kırgızistan'daki Özbekler ve Özbek insan hakları savunucuları, yaşananları "soykırım" olarak tanımlarken, Kırgızistan'daki Özbeklerin lideri Cellahiddin Celiladdinov resmi rakamların gerçeği yansıtmadığını söyleyerek, şimdiden 200 Özbek'in toprağa verildiğini açıkladı.

Anadolu Ajansı'na konuşan Sürgüne Uğramış Ahıska Türkleri'nin Haklarını Koruma Merkezi Başkanı Paşa Alihan ise Kırgızistan'ın güneyinde çıkan olaylarla ilgili olarak Oş kentindeki yaklaşık 12 bin Ahıska Türkü'nün hayatından endişe ettiklerini söyledi.

Beş milyon nüfuslu Kırgızistan'ın yaklaşık yüzde 15'ini Özbekler oluşturuyor. Fergana Vadisi'ndeki Oş ve Celalabad şehirlerindeyse Kırgız ve Özbek nüfusunun neredeyse birbirine eşit olduğu belirtildi.

Ülkede perşembe gününden bu yana devam eden çatışmaların 90'lı yıllardan beri Kırgızistan'da yaşanan en büyük etnik temelli şiddet olayları olduğu ifade edildi. O dönemde bir toprak meselesi yüzünden çıkan çatışmalarda yüzlerce kişi hayatını kaybetmiş, ardından Rus lider Mihail Gorbaçov bölgeye asker göndererek durumun kontrol altına alınmasını sağlamıştı.

Bir zamanlar tek bir derebeyine bağlı olan Fergana Vadisi Sovyet lider Josef Stalin döneminde Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan arasında bölüştürüldü. Stalin'in çizdiği sınırlar, eski düşmanlıkları alevlendirmiş ve bölgede etnik tansiyonu yükseltmişti.

Kırgızlara kıyasla genel itibarıyla ekonomik olarak daha güçlü olan Özbekler iktidarda daha az politikacı tarafından temsil ediliyor. Özbekler ülkede uzun zamandır daha geniş siyasi ve kültürel hak için bastırıyordu.