Duygu Kayaman, MIT Technology Review Dergisi tarafından Türkiye'de ilk defa gerçekleştirilen "Innovators Under 35" (35 Yaş Altı Yenilikçiler) yarışmasında "Yılın Sosyal Yenilikçi"si seçildi.
Projesinin adı “Hayal Ortağım.”
Görme engellilerin, günlük gazetelere, kitaplara, dergilere, eğitimlere ve bazı servislere ücretsiz ulaşabilmesini sağlıyor.
Duygu istiyor ki, Türkiye’deki bütün görme engellilere ulaşsın, her biri tek tek faydalansın…
Young Guru Academy (YGA) çatısı altında geliştiriyor projesini.
Daha önce Facebook'dan Mark Zuckerberg, Google'dan Sergey Brin ve Nobel Fizik Ödüllü Konstantin Novoselov gibi yenilikçilere verilen MIT Technology Review ödülleri gerçekten önemli.
Her yıl tüm dünyada öncü, girişimci, yenilikçi, insanlara fayda sağlamayı amaçlayan gençlere veriliyor.
Duygu Kayaman da onlardan biri.
O, 39. Yarım Kalan Hayatlar aynı zamanda.
Miles & Smiles kredi kartıyla gerçekleştirdiğimiz proje kapsamında, Miles & Smiles, Duygu’ya destek olacak.
Çünkü o, bunu fazlasıyla hak ediyor.
Müthiş bir kız!
Güneş gibi…
Işık saçıyor…
Parlıyor…
İnsanın gözü kamaşıyor ona bakınca, o kadar çok sevdim Duygu’yu…
Duygu Kayaman’la konuşurken onun görme ebgelli olduğunu unutuyorsunuz, aklınıza bile gelmiyor.
Duygu bir lider, Duygu bir rol model.
Microsoft’ta çalışıyor.
Görme engellilerin, eğer desteklenirlerse ne kadar başarılı olabileceklerinin canlı kanıtı…

Fotoğraflar: Emre YUNUSOĞLU

Öncelikle seni çok tebrik ediyorum. Dünya çapında sıkı bir ödül kazandın. Hadi seni tanıyalım…

-Adım Duygu. Görme engelliyim. İki buçuk yaşında, göz sinirlerimin arkasında bir kitle oluşuyor ve sinirler zedeleniyor. Neden kaynaklandığını kimse bilmiyor. O günden beri de göremiyorum.

Peki gördüğün zamanları hatırlıyor musun?

-Hayır. Çünkü çok küçüktüm. Bende kabullenme süreci gibi bir şey olmadı, çünkü benim gerçeğim buydu. Başka türlüsünü bilmiyorum.

Nasıl bir aile?

-İnanılmaz sevgi dolu. Babam makine mühendisi, annem ev hanımı. Tabii benim için çok endişeleniyorlar. Ülkemizde engellilere bakış açısı malum, “Bir görme engelli okuyabilir mi? Çalışabilir mi? ileride bizim kızım napacak?” Ve birileri onları Hale Bacakoğlu’yla tanıştırıyor. Hayatımın değiştiği an, o andır!

Sen kaç yaşındasın?

-Beş. Ve Hale Abla hayatıma giriyor. O, benim rol modelim. O da görme engelli. Hani yıllar evvel bir bilgi yarışması vardı, görme engelli biri hep birinci oluyordu. Turgut Özal’ın manevi kızı olarak anıldı. Şu an üst düzey bürokrat ve görme engellilerden sorumlu bir psikolog. Onun yönlendirmesiyle okula başlıyorum. Bugüne kadar benim ablam, arkadaşım, psikoloğum, rehberim ve her şeyim oldu! Ona çok şey borçluyum.

Hangi okullara gittin?

-Kilyos’ta görme engelliler için bir okul vardı, önce oraya. İki sene. O okul yatılıydı. Ailem de beni yatılı vermek istemedi. Her gün, kar demeden, kış demeden beni götürdüler.

PES ETMEYEN BİRİYİM

Peki sen hep böyle pozitif miydin?

-Tabii ki, bir görme engelli olarak bir sürü şeye isyan ettiğiniz oluyor bu ülkede ama ben her şeye rağmen “Hayat güzeldir!” deyip, pes etmeyen biriyim. Çocukluğumdan itibaren pozitif bir çocuktum. Hep hareketliydim. Ailem beni ağaca da tırmandırdı, deveye de bindirdi. Gören bir çocuk nasıl yetiştirilirse öyle yetiştirildiler. O yüzden “Ah ben görme engelliyim!” noktasına gelmedim, kendime acımadım.

Kilyos’tan sonra?

-Türkan Sabancı Görme Engelliler Okulu’na devam ettim. Beşinci sınıfa geldiğimde, öğretmenlerim görenlerle birlikte kaynaştırma eğitimde yer alabileceğimi düşündüler. 6’ncı sınıftan itibaren görenlerle birlikte evimin yakınındaki bir okula başladım.

Kabartma kitaplar mı vardı?

-Hayır, çok azdı benim zamanımda kabartma kitaplar. Ailem, ders kitaplarımı saatlerce bana okuyordu. Sayısal kitaplar babamın, sözel kitaplar da annemindi. Bugün geldiğimiz noktada, bizler, engelli kaynaştırma eğitimini ana sınıfından başlatmaya çalışıyoruz. Çünkü ne kadar erken başlarsa, gören çocuklar, engellileri o kadar tanımış, alışmış oluyor. Engelli çocuklar da topluma küçük yaştan ayak uydurmuş oluyor.

Sen ne tür zorluklar yaşadın?

-Tabii ki bir sürü zorluk var. Önyargılı insanlar her yerde. “Sen başaramazsın! Görmüyorsun işte, matematiği yapamazsın! Daha düşük seviyeli bir liseye geç” diyen öğretmenlerim de oldu. Şekilli sorulardan muafız biz ama “Şekilli sorulardan muaf değilsin!” deyip, puanımı kıranlar da. Önemli olan engeller karşısında pes etmemek, “Ben yapamayacağım!” dememek, yaparsın! Niye yapamayasın? Önemli olan kendini, o öğretmene, o insanlara ve bütün dünyaya doğru anlatabilmek. Sanırım ben de bunu yapabildim. Şimdi de başka genç engellilere öğretmeye çalışıyorum.

Sınavların nasıl yapılıyordu?

-Öğretmenlerim bana soruları ya kayıt cihazına okuyorlardı ya da kabartmalı yazdırıyorlardı. Ben de kabartmalı yazıp, sonra sınav kağıdımı onlara okuyordum. Ya da bana bir okuyucu veriliyordu. Okuyucu, soruları okuyordu. Ben cevapları ona söylüyordum, o da yazıyordu…

ANNEM BANA 'DAĞ KEÇİSİ' DER

Sen müthişsin gerçekten! Peki bu devam etme gücünü kendinde nasıl buldun?

-Ben oğlak burcuyum. Annem bana hep “dağ keçisi” der. Görmüyor olman bir şeyi değiştirmiyor ki. Bir şey istediğimde sonuna kadar çabalamayı çok seviyorum. Ve çabalıyorum. Her şeyin olumlu yönlerini bulmaya çalışan biriyim. Aileler arasında da çocukları engelli olduğu için bir takım şeyleri yapamayacağını düşünenler var. Yanlış! Önemli olan o çocukların bir sürü şeyi başarabileceğine inanıp, desteklemek. Ve başka engellilere rol modeli olabilecek insanlar çıkarabilmek. Bu ülkede 7 milyon engelli var ve 800 bin görme engelli. Onların çocukları, örnek alabilecekleri rol modellerle karşılaşmıyor olabilir. Görme engellilerin yüzde 95’i de bu yüzden eğitim alamıyor. Ben, Hale Bacakoğlu’yla tanışabildiğim için şanslıydım. Avukat Kerim-Selim Altınok kardeşler de bana çok destek oldu. Ben birçok engelliyi örnek alarak bugünlere geldim.

Üniversite?

-Psikoloji okudum. Haliç Üniversitesi’nde burslu olarak. Ve işte o zaman Young Guru Akademi’yle tanıştım, yani YGA…

DÜNYAYI DEĞİŞTİRECEĞİNE İNANAN LİDERLER

Nedir YGA?

-Bir sivil toplum kuruluşu. 2000 yılında Türkiye'de kuruluyor. Sonra uluslararası bir boyut kazanıyor. Kurucusu, Unilever eski üst düzey yöneticilerinden Sinan Yaman. Amacı, sosyal bilinçli liderler yetiştirmek. Her sene 50 bin üniversite öğrencisi başvuruyor, 2000 kişi seçiliyor. Ben de o seçilenlerden biriydim. Bundan 6 yıl önceydi, bütün hayatım değişti.

Nasıl?

-Beş bin saatin üzerinde eğitim aldım. Sistem şöyle işliyor: Önce bizi eğitiyorlar, biz de gidip sahada başkalarını eğitiyoruz. Sonra da görme engellilerin ekonomik ve sosyal gelişimlerini hedefleyen "Kör Lider Projesi"nde sorumluluk aldım. Tam 11 görme engelli ilköğretim okulunda faaliyet gösteren bu projeyi hayata geçirdim. İki yıl önce de görme engellilerin bilgiye erişimini kolaylaştıran “Hayal Ortağım” uygulamasının geliştirilmesine liderlik ettim. GDA, dünyayı değiştireceğine inanan liderler yetiştiriyor. Ben de onlardan biriyim!

EGOSU KÜÇÜK KALBİ BÜYÜK

Peki bu dünyayı değiştirebileceğine inanan genç liderler hangi kritere göre seçiliyor?

-On soruluk bir form var. Dolduruyorsunuz. Egosu küçük, kalbi büyük gençler arıyorlar. Ve daha iyi bir dünya hayal eden. Aslında özgeçmişten çok, özgelecekle ilgileniyorlar. Mülakatlar yapılıyor. O 2000 kişi, 250’ye iniyor. Eğitim alıyorlar ve Türkiye genelinde tespit edilen 150 dezavantajlı ilköğretim okulunda ders vermeye başlıyorlar. Ben de Türkan Sabancı Görme Engelliler okulunda ders verdim.

Senin okuduğun okul değil mi?

-Evet! Görme engellilerin hayatını değiştirecek birçok çalışmalar yaptık. Onları birer rol model olabilmeleri için ilkokuldan itibaren yetiştirmeye çalışıyoruz. Türkan Sabancı Görme Engelliler Okulu’nda çalıştıktan sonra, 100 saati geçirmiş oldum ve YGA’nın liderlik okuluna seçildim. 33 sanatçı, CEO ve yazarın katıldığı 17 kişi içerisine girerek proje ekiplerine dahil oldum. Ödül aldığım “Hayal Ortağım” projesi de böyle gerçekleşti.

HEDEFİ, 800 BİN GÖRME ENGELLİYE ULAŞMAK

Evet, sen 35 yaş altı yenilikçiler yarışmasında "Yılın Sosyal Yenilikçisi” seçildin. Geliştirdiğin proje tam olarak neydi?

-Ben çocukluğumdan itibaren kitap okumayı seven birisiyim. O zamanlar kasetler halinde kitaplar vardı. Ama kolay bulunmuyordu. Her hafta farklı kütüphanelerden, İzmir’den, Ankara’dan kitap getirtiyordum. Ders kitaplarıysa hiç yoktu. Gören yaşıtlarım çok hızlı bir şekilde ders çalışabilirken, ben çalışamıyordum. Gazeteleri de rahat okuyamıyordum. Tamam interneti kullanabiliyorduk, bilgisayarda ses programımız vardı ama o kadar da rahat ulaşım sağlayamıyorduk. Tabii ki görme engelli olarak hayalim, görme engellilerin yani bizlerin, kitaplara, gazetelere, eğitimlere ve lokasyon bilgilerine kolay ulaşabilmeleriydi. Ben de görme engelliler için bir uygulama geliştirdim. Bugün 8020’yi ücretsiz olarak aradıklarında binlerce kitaba, gazetelere ve istedikleri bazı bilgilere ulaşabiliyorlar. Her gün günlük haberleri dinleyebiliyorlar. Aynı şekilde köşe yazarlarının yazılarını da. YGA ve Microsoft’la başlayan bu süreç 2012’de Turkcell stratejik ortaklığıyla devam etti. Ve hayata geçti. Artık bütün görme engelliler, ücretsiz olarak 8020’yi arayıp bu şekilde gazete ve kitapları dinleyebiliyorlar.

Senin bir hayalin daha var galiba…

-Evet, ben bu ülkedeki bütün görme engellilere ulaşmak istiyorum! Şu an yüz bin görme engelliye ulaştım. Bir milyon dakika dinlendi “Hayal Ortağım.” 800 bin görme engelliye daha ulaşabilmek çalışıyoruz. Başaracağız…