Doğan Hızlan: Enis Batur, Bach'ın romanını yazdı

Doğan HIZLAN

ENİS BATUR'un Bach üzerine ilk romanı 'Acı Bilgi' yakında yayınlanacak.

Bach'ın Füg Sanatı'nın (Kunst der Fuge) izini sürmek olarak nitelendirilecek romanda, Enis Batur, müzik tarihinin bitiremediği bir tartışmanın içinde buluyor/içine atıyor kendini.

Bitti mi, bitmedi mi?

‘‘Füg Sanatı'nda Bach için müzik artık tınılarla duyulara etki yapma özelliğinden sıyrılmış, tamamen arınmış, en soyut, en içe dönük, en saf müzik biçimine ulaşmıştır. Günümüzde de saf müziğin doruğu olarak yerini korur.’’ (Johann Sebastian Bach Üzerine Bir Çalışma, Hülya Tarcan, Pan Yayınları)

Füg Sanatı, müzik tarihinin tartışmalı parçasıdır. Orkestra şeflerinin bile bu konudaki kişisel seçimleri, enstrüman düzenlemeleri müzik eleştirmenlerinin de tartışmalarına yol açmıştır.

Roman da olsa, Enis Batur'un, ilk kez bir Türk edebiyatçısının disiplinlerarası bir metne bakışı ilgi çekicilik kazanıyor.

'Acı Bilgi' adı 'Charles Baudelaire'in 'Yolculuk' şiirine de bir gönderme.

Romanın içinde yolculuk fotoğrafları da yer alıyor, deyim yerindeyse 'Acı Bilgi' bir fotoroman.

Alt başlığında 'Bir Roman Denemesi' yazılı.

Bach'ın hayatı değil hiç kuşkusuz bu roman ama gene de Bach'ın, öğrencilerine, parmaklarını nasıl kullanacaklarını söylediği bazı özel bilgiler de romanda yer alıyor.

Bazı yaşam kesitlerine de rastlanacak metinde.

Alçakgönüllü bir yaklaşımla, alt başlık 'Bir Roman Denemesi' adını taşıyor.

Hiç kuşkusuz Bach'ı anlatmak için seçilmiş başarılı bir anahtar.

Enis Batur, öğrenciliğinde cebirden çok hoşlandığını, problemleri çözmekten çok art arda problemlerin önüne yığılmasından zevk aldığını anlattı bana.

Şiirin matematiğiyle ilgilenen bir şair için olağan bir tutku.

Romanda Füg Sanatı'nın dinleyicisi hem Enis Batur hem değil. Enis Batur'la zaman zaman arasına bir mesafe giriyor

Kısacası, Bach'ın Füg Sanatı'na bir yolculuk.

* * *

AYA İRİNİ'de Evin İlyasoğlu'nun yönettiği 'Bach Üstüne Doğaçlamalar' başlıklı açık oturuma katıldım.

Enis Batur, Aydın Esen, Balkan Naci İslimyeli de vardı.

Enis Batur, müziğin edebiyata yansıyışını, Thomas Mann'ın 'Doktor Faustus'una ve müzik ve müzikçi temalı, dünya edebiyatının diğer önemli kitaplarına göndermeler yaptı. Plotz'un 'Untune The Sky' şiir antolojisinden söz etti. Müzik üzerine yazılmış şiirlerden oluşan bir antolojiydi.

Disiplinlerarası geçişler için Bach'ın müziği öncülüğünü korumuştur.

Balkan Naci İslimyeli, resim müzik ilişkisini irdelerken, ressamlarla müzikçiler arasındaki ruh birliğini anlattı.

Aydın Esen, Bach'a bakarken müziğin diğer ustalarını unutmamamızı çok haklı olarak bize hatırlattı.

Ben de Bach'ın benim müzik ıskalamdaki yerinden örnekler verdim.

Sevdiğim icralara değindim.

* * *

BACH üzerine bugün konuşabiliyorsak, dünya, eserlerini yeniden gündeme getiriyorsa, onun büyüklüğü kadar, sanatçının sanatçıya desteğinin de bir örneğini anımsayalım.

Tekrarı şart görüyorum.

Eğer Mendelssohn, 1829 yılında Matthaeus-Passion'u muhteşem bir şekilde icra etmeseydi, eğer Schumann'ın çabalarıyla Bach-Gesellschaft (Bach'ın eserlerinin doğru basılmasını sağlayan dernek) kurulmasaydı, bugünü böylesine yaşayamazdık.

Her sanatçının bir başka sanatçıya borcu vardır.