Çocuklarınızla arkadaş olmayın
Güncelleme Tarihi:
Nuran ÇAKMAKÇI
Oluşturulma Tarihi: Eylül 15, 2007 00:00
6-16 yaş arası çocuk eğitimiyle ilgili 25 kitabı best seller olan, öğretmenlerin kitabını okumadan mesleğe başlamadığı bir eğitimci Penny Tassoni. Geçen hafta, Ütopya İlköğretim Okulu’nun sahibi Leman Çetin’in misafiri olarak Türkiye’deydi. Velilere, çocukla iletişim konusunda bir dizi seminer verdi. İlkokul öğretmeni olarak başladığı meslek yaşamında 23 yıldır birçok ülkede çocukla ilgili eğitim veriyor ve öğretmenleri eğitiyor.
İngiltere’de haftada 50 okulu ziyaret ederek danışmanlık yapıyor. Tassoni ile aile-çocuk ilişkisini konuştuk. Bilinenlerin aksine bizi şaşırtıcı açıklamalarda bulundu. Çocukların marka tutkusunun altında özgüven eksikliğinin yattığını, ebeveynlerin çocukla arkadaş olmaması gerektiğini, az uyuyan çocukların mutsuzlaşıp ve agresifleştiğini söyledi. İşte, üç kitabı Çince’ye de çevrilen Tassoni’den Türk ailelerine mesajlar.
EN İYİ VERECEĞİNİZ ŞEY, ZAMAN
Çocuklara en iyi vereceğiniz şey zaman. Özellikle yeni nesil aileler çocuğa bir sürü alışveriş yapıyor, pahalı şeyler alıyorlar. Ama çocukların buna ihtiyacı yok. Anne ve babaların çocuğa gülümsemesi, birlikte zaman geçirmesi yeterli. Özellikle babaların oğullarına mutlaka zaman ayırmasını öneriyorum. En önemli şeylerden biri de çocuğun yeterli uyuması. Çünkü, çocuk uykudayken zekası ile ilgili çok çok önemli gelişmeler oluyor. Yorgun çocuk hiçbir zaman konsantre olamaz ve birçok şeyi de hatırlayamaz.
ANNE BABALARA BİR SIR VERECEĞİM
Çocuk kaç yaşında olursa olsun kukla çok işe yarıyor. Özellikle anneler "yapma, etme" demektense kuklayı ellerine taksınlar ve konuştursunlar. Eğer çocuk yemek yemiyorsa, anne, "biraz daha ye" demek yerine, eline kuklayı taksın "bu yemeği hiç denedin mi?" desin, daha çok işe yarar.
BIRAKIN YAPSIN, BIRASIN KESSİN
Çocuklar her şeyi yapabilir. Çocuklarım 4 yaşında kendi başlarına kek yapabiliyordu. Ben, 8 yaşındayken bütün elbisemi kendim kestim, dikiş makinesiyle diktim. Bizler, anne, baba ve öğretmenler çoğunlukla çocukların kendilerine yeteceklerini, sorunlarını çözeceklerini düşünmeden, onların yerine her şeyi yaparız.
AİLELERİN ÖZVERİ SINIRI NE OLMALI?
Yeni nesil aileler çocuklarına her şeyi veriyor. Bunun sonucunda çocukta saygı kalmıyor. Aile çocuğa tüm parasını, zamanını, ilgisini veriyor, ona odaklanıyor. Çocuk için çok çok rahatsızlık verici bir durum. O zaman çocuk, hiçbir zaman kendini çocuk gibi hissedemez, çocuk gibi yaşayamaz, yetişkin gibi hareket etmeye çalışır. Uzun vadede bu çocuklar ailelerden hoşlanmamaya, sevmemeye başlar. Durum evden uzaklaşmaya kadar uzanır. Aslında birçok aile bunu yapıyor, her şeyini veriyor ve çocuktan beklentileri korkunç derecede yüksek.
BİR ÇOCUK NE KADAR UYUMALI?
5-6 yaş kesinlikle 10-12 saat arası uyumalı. Ergenlikte de uyku çocuklar için büyük ihtiyaç. Ergenlerin en az 9-10 saat uyuması gerekli. Yani 5 yaş sonrası 16 yaşa kadar en az 9-10 saat uyumalı. Eğer çocuğun gözlerinin altı çukurlaşmışsa veya mızırdanıyorsa ve davranışlarında problem varsa o zaman bilin ki, çocuk uykusuz. Çocuk hastayken yatağınıza gelmesinde sorun yok. Onun dışında çocuk anne babanın yatağına gitmemeli.
ONA GÖREVLER VERİN
Çocuğa küçük yaşta görevler verilmeli. Alışverişe gidiyorsanız çantanızın içine onun için de küçük çanta koyun, aldıklarınızdan küçük olanları ona taşıtın. Böylece çocuk, ailenin bir parçası olduğunu görür. Ama, o bütün bu görevleri yerine getirirken her zaman içten teşekkür edip, onu cesaretlendirmeli, yüz ifadenizde memnuniyetinizi göstermelisiniz.
SARILMAK EN İYİ ÖDÜLDÜR
Bir şey alarak ödül verilmemeli. Kimi zaman bir sarılma, kucağına çağırma en iyi ödüldür. Çocuğa "hayır" denmişse bundan asla vazgeçilmemeli. Çocuğa doğumdan itibaren dengeli davranılır, yeterince övülürse cezaya gerek kalmaz. Yaptırımlar uygularken de yapılan şeyle ilgili cezalar verilmeli. Televizyonu belli bir saat izleyecekse ve o daha uzun süre izlemekte ısrar ediyorsa televizyonu kapatmak yerine, ertesi gün seyredeceği süreden kısmak daha iyi olur. Yemeği istemiyorsa, alıp önünden köpeğe vermeli ya da dökmeli ki, aç kalınca değerini anlasın.
SORUN BOŞANMAK DEĞİL, BOŞANMIŞ ANNE BABANIN ARASINDAKİ TAVIR
Evdeki gerginlik çocukları çok etkiliyor. Bazen anne ve baba değil, ailedeki üyeler de etkiliyor. Asla ve asla anne, baba çocuklarına birbiriyle ilgili olumsuz bir şey söylememeli. O zaman çocuk, sorunlar içinde kendi kendine dolanır, yumak gibi olur. Aynı şekilde anneanne, babaanne de çocuğu seviyorsa bunu yapmalı. Boşanmış çiftler dünyadaki en iyi arkadaş olmak zorunda değil, ama çocuklar için profesyonel düzeyde ilişkilerini sürdürmeli.
ÇOCUĞUNUZU YÜZDE 100 MUTLU ETMEK ZORUNDA DEĞİLSİNİZ
Anne babaların çocukları yüzde 100 mutlu etmek gibi problemi olmaz, olamaz da. Ben anne baba olarak çocuğumla arkadaş olmamalıyım. Çocukların kendi arkadaşı, yaşıtları olmalı. Aile onun arkadaşı olamaz. Çünkü, çocuğun arkadaşı çok ama anne ve babası tek. Çocukla sevgi dolu ilişki kurulabilir, arkadaşça yaklaşılabilir. Ama arkadaş gibi olunduğunda, çocuk aradaki hiyerarşiyi unutuyor. Arkadaşlığı, yaşıtlarıyla yaşamalı. Problemi olduğu zaman arkasındaki güçlü kişinin anne, babası olduğunu bilmeli. Onları arkasında hissetmeli. Aile ile arkadaş gibi olursa onları kendisi gibi hisseder, o zaman bu güveni bulamayabilir.
2 YAŞINDAKİ AYŞEGÜL’LE KEK YAPIYORUZ ÇÜNKÜ...
Ben, 2 yaşında bir Türk çocuğunu izliyorum. Birlikte kek yapıyoruz. Ayşegül şimdiden kekin anında istenince gelmediğini, emek ve zaman harcanarak önüne geldiğini biliyor ve o zaman bazı şeylerin değerini de anlıyor. Ayşegül’e kek alacak param var. Ama, ona ailenin bir parçası olduğunu, yeterliliğinin önemsendiğini ancak böyle anlatabilirim. Eğer 15 yaşındaki çocuğun parasını şakır şakır harcamasını istemiyorsak, 5 yaşından itibaren para biriktirmesini öğretmeliyiz. Kızım, para kazanmak için bizim evde çalışıyordu. Kazandığı parayla istediğini alıyordu. Eğer, hergün ona bir şey verirseniz, özel günlerde ne vereceksiniz? Alışverişe gittiğinizde çocuğunuzun her istediğini alacaksanız, bir süre sonra onda isteme zevki de kalmaz, istemiş olmak için ister. Çok paranız varsa bile ona daha az vermelisiniz. Yakındaki bakkala göndermeli, evde yapacağı işleri yaptırmalıyız. Hiyerarşi olmalı ama sevgi dolu bir ortamda... Çocuklarla oyunlar oynanabilir, birlikte hobi saatleri geçirilebilir. Her odada bir televizyon değil, bir tane aile televizyonu olmalı.
Sürekli marka istiyorsa dikkat!
Eğer çocuk sürekli markalı ürünler istiyorsa dikkat edilmesi gerekiyor. Kendine güveni yok ki toplum içinde bu tür şeylerle güven kazanmaya çalışıyor. Eğer çok fazla markalı giysisi, oyuncağı olmadığı için ağlıyor ve üzülüyorsa dikkat etmek gerekiyor.
Sadece çok özel, doğum günü ve bayramlarda markalı ürün alabilirsiniz.
Eğer bir Jean’e ihtiyacı varsa, 20 lira harçlık alıyorsa ve 40 liralık marka kot alacaksa o zaman aradaki 20 lira için evde çalışması lazım. Bir şeye böyle sahip olunca aldığını oraya buraya atmıyor. Kendileri emek harcayınca alınan şeye gözü gibi bakıyorlar.
Çocuklar büyükmüş gibi davranmamalı. Etrafından frapan, makyajlı kişiler görmemeli ki, özenmesin. Etrafta baktıkça çocukların kendilerine hayranlık duyacağı aynalar olmamalı. Bu istekler karşısında sadece birini alın. Oje ve kolye istiyorsa ikisini değil, tekini alın.
EN İYİ VERECEĞİNİZ ŞEY, ZAMAN
Çocuklara en iyi vereceğiniz şey zaman. Özellikle yeni nesil aileler çocuğa bir sürü alışveriş yapıyor, pahalı şeyler alıyorlar. Ama çocukların buna ihtiyacı yok. Anne ve babaların çocuğa gülümsemesi, birlikte zaman geçirmesi yeterli. Özellikle babaların oğullarına mutlaka zaman ayırmasını öneriyorum. En önemli şeylerden biri de çocuğun yeterli uyuması. Çünkü, çocuk uykudayken zekası ile ilgili çok çok önemli gelişmeler oluyor. Yorgun çocuk hiçbir zaman konsantre olamaz ve birçok şeyi de hatırlayamaz.
ANNE BABALARA BİR SIR VERECEĞİM
Çocuk kaç yaşında olursa olsun kukla çok işe yarıyor. Özellikle anneler "yapma, etme" demektense kuklayı ellerine taksınlar ve konuştursunlar. Eğer çocuk yemek yemiyorsa, anne, "biraz daha ye" demek yerine, eline kuklayı taksın "bu yemeği hiç denedin mi?" desin, daha çok işe yarar.
BIRAKIN YAPSIN, BIRASIN KESSİN
Çocuklar her şeyi yapabilir. Çocuklarım 4 yaşında kendi başlarına kek yapabiliyordu. Ben, 8 yaşındayken bütün elbisemi kendim kestim, dikiş makinesiyle diktim. Bizler, anne, baba ve öğretmenler çoğunlukla çocukların kendilerine yeteceklerini, sorunlarını çözeceklerini düşünmeden, onların yerine her şeyi yaparız.
AİLELERİN ÖZVERİ SINIRI NE OLMALI?
Yeni nesil aileler çocuklarına her şeyi veriyor. Bunun sonucunda çocukta saygı kalmıyor. Aile çocuğa tüm parasını, zamanını, ilgisini veriyor, ona odaklanıyor. Çocuk için çok çok rahatsızlık verici bir durum. O zaman çocuk, hiçbir zaman kendini çocuk gibi hissedemez, çocuk gibi yaşayamaz, yetişkin gibi hareket etmeye çalışır. Uzun vadede bu çocuklar ailelerden hoşlanmamaya, sevmemeye başlar. Durum evden uzaklaşmaya kadar uzanır. Aslında birçok aile bunu yapıyor, her şeyini veriyor ve çocuktan beklentileri korkunç derecede yüksek.
BİR ÇOCUK NE KADAR UYUMALI?
5-6 yaş kesinlikle 10-12 saat arası uyumalı. Ergenlikte de uyku çocuklar için büyük ihtiyaç. Ergenlerin en az 9-10 saat uyuması gerekli. Yani 5 yaş sonrası 16 yaşa kadar en az 9-10 saat uyumalı. Eğer çocuğun gözlerinin altı çukurlaşmışsa veya mızırdanıyorsa ve davranışlarında problem varsa o zaman bilin ki, çocuk uykusuz. Çocuk hastayken yatağınıza gelmesinde sorun yok. Onun dışında çocuk anne babanın yatağına gitmemeli.
ONA GÖREVLER VERİN
Çocuğa küçük yaşta görevler verilmeli. Alışverişe gidiyorsanız çantanızın içine onun için de küçük çanta koyun, aldıklarınızdan küçük olanları ona taşıtın. Böylece çocuk, ailenin bir parçası olduğunu görür. Ama, o bütün bu görevleri yerine getirirken her zaman içten teşekkür edip, onu cesaretlendirmeli, yüz ifadenizde memnuniyetinizi göstermelisiniz.
SARILMAK EN İYİ ÖDÜLDÜR
Bir şey alarak ödül verilmemeli. Kimi zaman bir sarılma, kucağına çağırma en iyi ödüldür. Çocuğa "hayır" denmişse bundan asla vazgeçilmemeli. Çocuğa doğumdan itibaren dengeli davranılır, yeterince övülürse cezaya gerek kalmaz. Yaptırımlar uygularken de yapılan şeyle ilgili cezalar verilmeli. Televizyonu belli bir saat izleyecekse ve o daha uzun süre izlemekte ısrar ediyorsa televizyonu kapatmak yerine, ertesi gün seyredeceği süreden kısmak daha iyi olur. Yemeği istemiyorsa, alıp önünden köpeğe vermeli ya da dökmeli ki, aç kalınca değerini anlasın.
SORUN BOŞANMAK DEĞİL, BOŞANMIŞ ANNE BABANIN ARASINDAKİ TAVIR
Evdeki gerginlik çocukları çok etkiliyor. Bazen anne ve baba değil, ailedeki üyeler de etkiliyor. Asla ve asla anne, baba çocuklarına birbiriyle ilgili olumsuz bir şey söylememeli. O zaman çocuk, sorunlar içinde kendi kendine dolanır, yumak gibi olur. Aynı şekilde anneanne, babaanne de çocuğu seviyorsa bunu yapmalı. Boşanmış çiftler dünyadaki en iyi arkadaş olmak zorunda değil, ama çocuklar için profesyonel düzeyde ilişkilerini sürdürmeli.
ÇOCUĞUNUZU YÜZDE 100 MUTLU ETMEK ZORUNDA DEĞİLSİNİZ
Anne babaların çocukları yüzde 100 mutlu etmek gibi problemi olmaz, olamaz da. Ben anne baba olarak çocuğumla arkadaş olmamalıyım. Çocukların kendi arkadaşı, yaşıtları olmalı. Aile onun arkadaşı olamaz. Çünkü, çocuğun arkadaşı çok ama anne ve babası tek. Çocukla sevgi dolu ilişki kurulabilir, arkadaşça yaklaşılabilir. Ama arkadaş gibi olunduğunda, çocuk aradaki hiyerarşiyi unutuyor. Arkadaşlığı, yaşıtlarıyla yaşamalı. Problemi olduğu zaman arkasındaki güçlü kişinin anne, babası olduğunu bilmeli. Onları arkasında hissetmeli. Aile ile arkadaş gibi olursa onları kendisi gibi hisseder, o zaman bu güveni bulamayabilir.
2 YAŞINDAKİ AYŞEGÜL’LE KEK YAPIYORUZ ÇÜNKÜ...
Ben, 2 yaşında bir Türk çocuğunu izliyorum. Birlikte kek yapıyoruz. Ayşegül şimdiden kekin anında istenince gelmediğini, emek ve zaman harcanarak önüne geldiğini biliyor ve o zaman bazı şeylerin değerini de anlıyor. Ayşegül’e kek alacak param var. Ama, ona ailenin bir parçası olduğunu, yeterliliğinin önemsendiğini ancak böyle anlatabilirim. Eğer 15 yaşındaki çocuğun parasını şakır şakır harcamasını istemiyorsak, 5 yaşından itibaren para biriktirmesini öğretmeliyiz. Kızım, para kazanmak için bizim evde çalışıyordu. Kazandığı parayla istediğini alıyordu. Eğer, hergün ona bir şey verirseniz, özel günlerde ne vereceksiniz? Alışverişe gittiğinizde çocuğunuzun her istediğini alacaksanız, bir süre sonra onda isteme zevki de kalmaz, istemiş olmak için ister. Çok paranız varsa bile ona daha az vermelisiniz. Yakındaki bakkala göndermeli, evde yapacağı işleri yaptırmalıyız. Hiyerarşi olmalı ama sevgi dolu bir ortamda... Çocuklarla oyunlar oynanabilir, birlikte hobi saatleri geçirilebilir. Her odada bir televizyon değil, bir tane aile televizyonu olmalı.
Sürekli marka istiyorsa dikkat!
Eğer çocuk sürekli markalı ürünler istiyorsa dikkat edilmesi gerekiyor. Kendine güveni yok ki toplum içinde bu tür şeylerle güven kazanmaya çalışıyor. Eğer çok fazla markalı giysisi, oyuncağı olmadığı için ağlıyor ve üzülüyorsa dikkat etmek gerekiyor.
Sadece çok özel, doğum günü ve bayramlarda markalı ürün alabilirsiniz.
Eğer bir Jean’e ihtiyacı varsa, 20 lira harçlık alıyorsa ve 40 liralık marka kot alacaksa o zaman aradaki 20 lira için evde çalışması lazım. Bir şeye böyle sahip olunca aldığını oraya buraya atmıyor. Kendileri emek harcayınca alınan şeye gözü gibi bakıyorlar.
Çocuklar büyükmüş gibi davranmamalı. Etrafından frapan, makyajlı kişiler görmemeli ki, özenmesin. Etrafta baktıkça çocukların kendilerine hayranlık duyacağı aynalar olmamalı. Bu istekler karşısında sadece birini alın. Oje ve kolye istiyorsa ikisini değil, tekini alın.