BM Ä°ran'a yeni yaptırımları kabul etti, Türkiye 'hayır' dedi

DIŞİŞLERİ'NDEN YAPILAN AÇIKLAMANIN TAM METNİ

TÃœRK-ABD Ä°LÄ°ÅžKÄ°LERÄ°NDE KRÄ°TÄ°K GÃœN

Ä°RAN OYLAMASIYLA TÃœRKÄ°YE-ABD Ä°LÄ°ÅžKÄ°LERÄ° GERÄ°LEBÄ°LÄ°R

Clinton: Türkiye ve Brezilya İran'a yardım edebilir

Türkiye ve Brezilya'nın istişareleri nedeniyle kritik İran oturumu yaklaşık bir saat geç başladı. Türkiye ve Brezilya, kabul edilen yaptırımların, İran'ın uranyum takasını kabul ettiği Tahran Deklarasyonu'yla başlayan sürece zarar vermesinden endişe ediyor.

Oturumda Brezilya'nın BM Daimi Temsilcisi Maria Luiza Riberio Viotti ilk sözü alarak neden hayır oyu verdiklerini açıkladı. Viotti, konuÅŸmasında Tahran Deklarasyonu'na dikkat çekti. Â

Brezilya'nın ardından Türkiye'nin BM daimi temsilcisi Ertuğrul Apakan da bir konuşma yaptı.

Türkiye'nin İran konusunda da diplomasinin dışında bir çözüm görmediğini anlatan Apakan, "Bu yüzden Tahran Deklarasyonu'na imza attık. Yaptırım kararının barış sürecine ve çözüme zarar vereceğini düşünüyoruz" diye konuştu. Oylama öncesinde ABD'nin Türkiye ile Brezilya'yı çekimser kalmaya ikna etmeye çalıştığı bildirildi.

ABD tarafından hazırlanan bu karar, Aralık 2006'dan bu yana İran'a uygulanan dördüncü ambargo paketi oldu. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, bugün kabul edilen karar için "bugüne kadar İran'ın karşılaştığı en büyük" yaptırım dedi.

OBAMA: TAHRAN'A AÇIK BİR MESAJ VERİLDİ

ABD BaÅŸkanı Barack Obama, BirleÅŸmiÅŸÂMilletler tarafından bugün kabul edilen tarihin en sert yaptırımlarla, Tahran hükümetine açık bir mesaj verildiÄŸini ifade etti.

 

BM oylamasından çok kısa bir süre sonra Beyaz Saray'da açıklama yapan Obama, "İran'ın haklarını tanıyoruz ancak bu haklar sorumluluklarda getiriyor" diye konuştu.

 

Obama aynı zamanda İran'ın nükleer faaliyetlerinden derin endişe duyduklarını da dile getirdi. 

YAPTIRIM TASLAÄžINDA NELER VAR

Kararda, İran'ın nükleer ya da balistik programına katılan İran Atom Enerjisi Kurumuna bağlı İsfahan Nükleer Teknoloji Merkezi Başkanı Cevad Rahiki'ye ve toplam 40 İran kuruluşa, uluslararası alanda mal varlıklarının dondurulması ve seyahat yasağı getirilmesi öngörülüyor. Bu 40 kurum arasında 15'i İran Devrim  Muhafızlarına, üçü İran Deniz Hatlarına bağlı kuruluş bulunuyor.

İran'ın uranyum zenginleştirme, yeniden işleme tabi tutma ve ağır su projelerini askıya almadığı kaydedilen kararda, İran'ın Konseyin bu konuda  kendisine çağrıda bulunan 2006, 2007 ve 2008 yıllarındaki kararlarına uymadığı ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile işbirliği yapmadığı gerekçesiyle çeşitli önlemler alındığı belirtildi.

Kararda, İran'ın UAEK'ye bildirmeden uranyumu yüzde 20 oranında  zenginleştirdiği, bundan büyük endişe duyulduğu ve İran'ın nükleer programının  dünyada nükleer silahların yaygınlaşması kapsamında risk oluşturduğu  bildiriliyor.

Türkiye ve Brezilya'nın İran ile uranyum takas anlaşmasına da atıfta bulunulan kararda, Türkiye ve Brezilya'nın diplomatik çabalarının "güven artırıcı önlem" olarak hizmet edebileceği belirtildi, bununla birlikte İran'ın nükleer meselenin özünü çözmeye yönelik çabalarda bulunması istendi.

Karara göre İran'a halihazırda uygulanan BM silah ambargosu oldukça genişletiliyor, İran'ın nükleer programıyla ilgili olan İran bankalarına yönelik  sıkı denetim ve yaptırım getiriliyor.

Ayrıca kararda, uluslararası alanda tüm İran bankalarıyla olan alım-satım işlemlerinin sıkı denetimi ve İran'a giden ve  İran'dan gelen gemilerin yasaklanan kargo taşımaları yönüne ciddi şüphe duyulması durumunda açık sularda sıkı kontrolü de öngörülüyor.

URANYUM TAKASI TEHLÄ°KEDE

BM Güvenlik Konseyi'nde alınan yaptırım kararının Türk-Amerikan ilişkilerinde sıkıntı yaratabileceği ifade ediliyor. Bununla birlikte İran'ın kabul ettiği ve Türkiye ile Brezilya tarafından oluşturulan uranyum takası planı da tehlikeye düşmüş oldu.

İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, yaptırım kararının kabul edilmesi durumda takas anlaşmasının da geçersiz ilan edilebileceği uyarısında bulunmuştu.

Tahran Deklarasyonu olarak bilinen anlaşma çerçevesinde, İran düşük düzeyde zenginleştirilmiş 1,200 kilogram uranyumu, Türkiye üzerinde yüksek oranda zenginleştirilmiş 120 kilogram uranyumla takas etmeyi kabul etmişti.

BM'deki oylamadan birkaç saat önce Rusya, Fransa, ABD ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun oluşturduğu Viyana Grubu, takas anlaşamasını reddetmişti.

TÃœRKÄ°YE: Ä°RAN DEKLARASYONA BAÄžLI KALMALI

Dışişleri Bakanlığı'ndan konuya ilişkin yapılan yazılı açıklamada, Türkiye'nin BM'de alınan kararın diplomatik çabalara zarar vermesinden endişe ettiği belirtildi. Açıklamada ayrıca, İran'ın Tahran Deklarasyonu'na bağlılığını sürdürmesi gerektiği ifade edildi.

TÃœRKÄ°YE SON DAKÄ°KAYA UÄžRAÅžTI

Oylamanın ardından ilk tepki Başbakanlık'tan geldi. CNN Türk'ün haberine göre, başbakanlık kaynakları, Türkiye'nin Tahran Deklarasyonu'na attığı imzanın arkasında durduğunu söyledi.

Kritik oylama öncesi Konsey'in daimi olmayan üyelerinden Türkiye, İran'a nükleer programı nedeniyle uygulanacak yaptırımların önüne geçmek için son dakika çalışmalarını sürdürdü.

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, BM Güvenlik Konseyi'ndeki İran'a yaptırım kararıyla ilgili, gerek Batı ülkeleri gerekse İran tarafı ile temaslarını sürdürerek, her iki tarafa da çeşitli telkinlerde bulundu.

Görüşmelerde, Davutoğlu, Batılı ülkelere Türkiye'nin yaptırımlar konusundaki tutumunu ve endişelerini aktarmaya devam ederken, uranyum takası anlaşması ile yakalanan fırsatı kaçırmamaları istendi.

Davutoğlu, İran tarafına da itidal yoluyla, görüşme masasından kalkmaması için telkinlerde bulunmaya devam ediyor.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ABD Başkanı Barack Obama, Brezilya Cumhurbaşkanı Lula, Rusya Başbakanı Putin, İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad ve Lübnan Başbakanı Saad Hariri’yle  ile dün gece İran konusunda ayrı ayrı telefon görüşmesi yaptığı belirtildi.