Başka Dünyaları bulmanın 5 yolu

Dileyene videolu anlatım:

Radyal Hız

Her ne kadar gezegenler yıldızlarına kıyasla çok küçük kütleli olsalar da yıldızlar üzerinde hala bir kütle çekim etkisine sahiptir. Bunun sonucu olarak yıldızda minikte olsa bir titreme, sallanma meydana gelir. Yıldızın öteye beriye sallanmasından dolayı yıldızın renginde değişim meydana gelecektir. Yıldızın ışığı kırmızıya ya da maviye kayacaktır. Doppler Kayması dediğimiz bu olay sayesinde bir yıldızın etrafında gezegen olup olmadığını anlayabiliriz. Radyal hız yöntemi en fazla öte-gezegen bulunan yöntemdir.

 

Transit

Gezegen avında bolca kullanılan diğer bir yöntem ise transit yöntemidir. Bu yöntem bakış doğrultumuzla yakından alakalıdır. Öte-gezegen yıldızının önünden geçerken, yani öte-gezegen Dünya-yıldız doğrultusunun önünden geçerken, yıldızın ölçtüğümüz ışığında bir düşüş meydana gelecektir. Öte-gezegen ne kadar büyük olursa ışıktaki düşme de o kadar çok olur. Bu yöntem sadece öte-gezegen belirlemek için değil aynı zamanda öte-gezegenlerin atmosfer bileşimini ve sıcaklığını belirleyebilmek için de kullanılan çok yararlı bir yöntemdir.

 

Direkt Görüntüleme

Güneşli bir günde eğer güneş gözlüğü takarsanız çevrenizdeki cisimleri daha net görebilirsiniz. Ya da Güneş’e direkt bakma doğrultunuzda eğer Güneş’i bir şekilde bloke edebilirseniz o doğrultuya yakın yerlerdeki cisimleri daha rahat görebilirsiniz. Aynı mantıktan hareketle, etrafındaki gezegenlere göre daha parlak olan yıldızların ışığını bloke edip yıldız çevresine bir göz atarsanız belki bir öte-gezegenin varlığını kanıtlayabilirsiniz. Direkt görüntüleme tekniğinde aynı mantık kullanılır. Bazı teleskoplar yıldızdan gelen ışığı bloke etmek için tasarlanan bir sistem içerir. Buna koronograf denir. Bu sayede yıldız ışığı bloke edilerek normal şartlarda yıldızın parlaklığından görülemeyen ona yakın cisimler artık görülebilmektedir.

 

 

Kütleçekimsel Mikromercekleme

Kütle uzay-zaman örtüsünü büker. Kütle ne kadar büyük ise uzay-zaman örtüsündeki bükülme de o kadar büyüktür. Işık uzay-zaman örtüsü boyunca ilerlediği için bir kütleye yakın geçtiğinde bükülmeye uğrayacaktır. İşte sıradaki öte-gezegen belirleme yöntemi evrenin bu gerçeğini bir araç olarak kullanmaktadır. Animasyonda gösterildiği gibi Kütleçekimsel Mikromercekleme denilen bu yöntem ile daha uzaktaki bir yıldız ile Dünya arasından geçen bir öte-gezegen ve onun yıldızı ötedeki yıldızın ışığında bir bükülmeye neden olacak ve bize öte-gezegenin varlığını kanıtlayacaktır.   

 

Astrometri

Astronominin bir kolu olan Astrometri yıldızların ve diğer gök cisimlerinin pozisyon ve hareketlerini inceler. Etrafında dönen gezegenlerin kütle çekim etkisinden dolayı yıldızın minikte olsa sallanmaya maruz kaldığını Radyal Hız yöntemini anlatırken öğrenmiştik. İşte bu salınımdan dolayı öte-gezegen içeren yıldız uzaktaki diğer yıldızlara göre uzayda dönemli olarak minik bir yer değişimi gösterecektir. Yıldızlar bize çok uzak olduğundan dolayı bu salınım çok küçük olacaktır. Belirlenmesi çok zordur. Bu nedenle bu yöntem şu ana kadar en az sayıda öte-gezegen belirlenen yöntemdir.

An itibariyle belirlenen öte-gezegen sayısı 3450 civarındadır. Bunların yaklaşık 50 tanesinde ise yaşam olabileceğini düşünüyoruz. Galaksimizde 1 trilyon öte-gezegen olabileceğini hesaba katarsak daha keşfedecek çok başka dünya olduğu açıktır. 

Bilim, sevgi ve mantık yol göstericiniz olsun. 
www.selcuktopal.net
@astronomTurk


Nedir? Ne değildir?






Diğer yazılar:

Serinin 1. yazısı: Kozmik mahallemiz Güneş Sistemi
Serinin 2. yazısı: İlginç özellikleriyle gezegenlerimiz
Serinin 3. yazısı: Galaksiler ve Galaksimiz Samanyolu
Serinin 4. yazısı: Dünya dışı yaşamı ilk nerede bulacağız?
Serinin 5. yazısı: Güneş Sistemindeki Keşifler ve Gelecek Projeler
Serinin 6. yazısı: Kara Deliğe Düşersek Ne Olur?