'Bütünşehir' ne getirecek

Yürürlükte bulunan Büyükşehir Belediye Kanunu ve ilgili diğer mevzuatta değişiklik yapılmasına ilişkin olarak kamuoyunda ‘bütünşehir’ yasası olarak bilinen kanun tasarısı tartışmalarla birlikte TBMM’ye getirildi.
2013’te yapılması düşünülen yerel seçimler öncesinde yerel yönetim sistemini kökten değiştirecek olan bu tasarı neredeyse Tanzimat Fermanı’ndan bu yana var olan il sistemini değiştirmesi, 1985 yılından bu yana var olan büyükşehir sistemini de yeni bir boyuta taşıması açısından Türkiye’deki tüm dengeleri değiştirecek nitelikte. Bu sebeple tasarının Türkiye’deki her bir büyükşehir için neler getirip neler götüreceğinin incelikle değerlendirilmesi gerekmekte.
Atılım Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Savaş Zafer Şahin yeni yasanın kabulü halinde kente yansımalarını şöyle değerlendirdi:
“Daha önce 2004 yılındaki büyükşehir belediye sınırlarının 50 km’ye genişletilmesi, 2009 yerel seçimlerinden önce de bazı ilçe ve belde belediyelerinin kapatılması gibi düzenlemeler en başta bu tür düzenlemelerde bir laboratuar gibi kullanılan Ankara üzerinde derin etkiler yaratmıştı. Kentin tüm siyasal, sosyal ve ekonomik dengelerini değiştiren bu değişiklikler gibi bu tasarının da Ankara’yı daha da derinden etkileyeceği açık. Tasarıyla gelen değişikliklerin yaratacağı etkilerin en başta büyükşehir belediyesi, il yönetimi ve köyler üzerinde sarsıcı etkiler yaratması söz konusu. Bu etkiler değerlendirildiğinde bütünşehir yasasının “bütünleşemeyen” bir Ankara yaratması söz konusu olabilir.
“Bütünşehir Yasası”nın Ankara’da Büyükşehir Belediyesi’ne ve kentlilere etkileri şöyle değerlendirilebilir:

HİZMET ALANI ÜÇ KAT ARTIYOR

* Tasarı ile Büyükşehir Belediye sınırları Ankara il sınırları olacak. Halen yaklaşık 8 bin 600 kilometrekare olan Büyükşehir Belediyesi hizmet alanı 26 bin kilometrekareye çıkacak.
* Daha önce il özel idareleri tarafından yerine getirilen 70’i aşkın hizmetin büyük bir kısmı büyükşehir belediyelerine devredilecek.
* Artan nüfus, Ankara’nın gelirine en düşük katkıda bulunan, vergi gelirleri en düşük ve en yoksul kesimlerinden geliyor.
* Genişleyen alanda hızlı hizmet götürmek hali hazırdaki kentte yaşayan nüfusa hizmet götürmekten çok daha zor ve pahalı. Hizmet maliyetleri artacak.

20 BELDE KAPANIYOR, 685
KÖY MAHALLE OLUYOR

* Buna karşın belediye kurumsal ve personel yapısında iyileştirme yaratacak yeterli düzenlemeler yapılmamış.
* Üç kat büyüyen hizmet alanının mevcut yasaya göre iki yıl içinde 1/25 bin ölçekli nazım planının ve çevre düzeni planının yapılması zorunluluğu bulunuyor. Geçmiş planlama deneyimi Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin bu büyüklükte bir alanı planlaması konusunda soru işaretleri doğuruyor.
* Yine tasarıyla 20 belde belediyesi kapatılırken, 685 köy mahalleye dönüştürülerek Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin hizmet vereceği alana dahil edilmekte.
* Ayrıca Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin ilçe belediyesi sayısı 25’e çıkıyor.

MECLİS NÜFUSU ARTIYOR

* Yapılması planlanan değişiklikle belediye meclis üyesi sayısı 103’ten, 136’ya çıkacak.
* Bürokratik süreçlerde yurttaşların 2 buçuk 3 saat mesafeden Ankara merkeze gelme zorunluluğunu ortaya çıkaracak.
* Bu durum Ankara’nın çevre ilçelerinden merkeze göçü arttırabilir ve tarımsal üretim düşüklüğüne sebep olabilir.
* Ankara Büyükşehir Belediyesi ile ilçe belediyeleri arasındaki görev ve yetki dağılımı il özel idaresinden devredilecek ve kırsal alanda ortaya çıkacak hizmetlerle daha da sorunlu hale geliyor.
* Daha önceden büyükşehir belediye sınırlarında olmayan ilçelerin belediyeleri, büyükşehir yasası ile gelecek olan fazladan hizmet yükünü karşılayacak personel ve kapasiteye sahip değil.

İLÇE BELEDİYELERİNİN GÜCÜ AZALACAK

* Köylerin mahalle haline getirilmesi ile birlikte ilçe belediyelerinin de hizmet götürmesi gereken alan ve nüfus artacak, büyükşehir belediyesinin yaşayacağı sorunlar ilçe belediyelerinde de yaşanacak.
* Büyükşehir belediyeleri köylere cephe düzenleme, tabela vergisi, otopark ücreti, yol ve altyapı katılım payı gibi fazladan harcama yükü getirebilecek.
* Büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeleri ve ilçe belediyelerinin kendi aralarında sorun çıkması durumunda büyükşehir belediyesi yönlendirici ve düzenleyici karar alma yetkisine kavuşturuluyor. Bu da Ankara’da ilçe belediyelerinin büyükşehir belediyesi karşısındaki gücünü azaltacak.
* Kent içerisinde kurulacak baz istasyonlarına ve diğer iletişim istasyonlarına ücret karşılığında yer seçim belgesi verme yetkisi büyükşehir belediyelerine verilmekte. Artık baz istasyonlarında yurttaşların muhatabı büyükşehir belediyesi haline gelmekte.

YARIN: YASANIN İL ÖZEL İDARESİNE, BELDELERE VE KÖYLERE ETKİSİ NASIL OLACAK?