14 bin km’den

AMERİKAN insansız hava araçları (İHA), Avrupa’da verilen terör alarmı üzerine Pakistan ve Afganistan’da Taliban’a karşı düzenlenen son saldırılarla yeniden gündeme geldi. “Predator” (Yırtıcı) ve “Reaper” (Biçici) tipi bu uçaklar “insansız” olsa da, “pilotsuz” değil. Onların pilotları, savaş bölgesinden yaklaşık 14 bin km. uzakta, rahat koltuklarında bir düğmeye basarak, bilgisayar oyunu oynar gibi düşmanları vuruyor. İHA’lar son iki haftada Pakistan’da 110 Taliban militanını öldürdü. İşte sorularla Amerikan İHA’ları:
‘Muharip’ askerler
- Amerikan ordusuna ait İHA’lar, ABD’nin Nevada eyaletindeki Las Vegas’a bir saat mesafede bulunan Nellis Hava Kuvvetleri Üssü’nden komuta ediliyor. Afganistan ve Pakistan’da bulunan üslerden kalkan uçakları kontrol etmek için ayrı, Irak’takileri kontrol etmek için ayrı bir bölüm var. Ayrıca CIA’in de ordudan ayrı bir İHA programı bulunuyor.
- Her uçak için iki askeri personel gerekiyor. İHA’ları savaş pilotları komuta ediyor. Uçağın keşif ve istihbarat kamerasını yöneten “algılayıcı operatörleri” ise yaşları 19-20’ye kadar düşen bilgisayar kurdu genç askerler. Las Vegas’ta yaşayan bu “muharip” askerler, her gün bir saatlik bir otomobil yolculuğunun ardından “savaş bölgesine” geliyorlar. Brifinglerle beraber bir çalışma günü 10-11 saat sürüyor. 20 aylık muharebe görevlerinin ardından “cepheden” çekiliyorlar.
43 İHA hep havada
- ABD ordusu İHA programına yılda 3.5 milyar dolar harcıyor. Ellerinde bugün 7 bini aşkın İHA var. Herhangi bir anda dünyanın herhangi bir yerinde havada 43 İHA bulunuyor. 2005’te bu sayı 10’du. Gelecek yıl 50’yi aşacak. ABD İHA’ları ilk kez 1990’larda Balkanlar’da kullandı. İHA kullanılarak düzenlenen ilk hava saldırısı 11 Eylül 2001’den sadece 4 gün sonra gerçekleşti. İHA’ların en ünlü kurbanı ise Irak’taki El Kaide’nin lideri Ebu Musab el Zarkavi.
1.2 saniyede ateş
- İHA’lar, hava şartları nasıl olursa olsun 50 km uzaktaki hareketli hedefleri bile görüntüleyebilen SAR/GMTI radar sistemine sahip. Algılayıcı, 4.5 km. uzaktan bir trafik levhasını okuyabilecek kadar hassas. Tüm görüntüler uydu üzerinden sürekli merkez üsse aktarılıyor. Pilot binlerce km. öteden oyun çubuğundaki (joystick) düğmeye bastığında, uçak 1.2 saniye içinde ateş edebiliyor.
- İHA’ların çoğu MQ-1 Predator ve MQ-9 Reaper tipi. Her ikisi de hedefin üstünde 24 saat kesintisiz uçabiliyor. 15 metre kanat açıklığı bulunan Predator, 7 bin 600 metre azami irtifalı, saatte 217 km. hızla uçan bir hava aracı. 20 metre kanat açıklığı bulunan Reaper ise 15 bin metreye çıkabiliyor ve Predator’dan neredeyse iki kat hızlı. Üstelik Predator gibi tek bir video çekimi yapmıyor, aynı anda 12 hedefi görüntüleyebiliyor.
1 sortide 14 füze
- Obama Yönetimi’nin terörle mücadele stratejisinin temel unsuru olan İHA’lar, öncelikle pilotu kaybetme riskini sıfırlıyor. Ayrıca bir Predator’ın maliyeti sadece 4.5, Reaper’ın maliyeti ise 10.5 milyon dolar. Bir F-22 savaş uçağı parasına 40 tane Predator üretilebiliyor. Reaper’ın bir sortide 14 adet güdümlü Hellfire füzesi taşıyabildiği düşünüldüğünde, savaş uçaklarıyla modern İHA’lar arasında ateş gücü açısında fazla fark kalmadığı görülüyor.

B-52’den bombalarken de görmüyorduk

İHA’ların yarattığı etik sorunlardan bahsedenler, pilotların hissizleştiğini, ekranda olan biteni bir bilgisayar oyunu gibi algıladığını ve katliamların mekanize hale geldiğini öne sürüyor. Fakat bu görüşe karşı çıkanlar da var. Örneğin eski bir B-52 pilotu olan ve şimdi Nevada’dan İHA’lara komuta eden Yüzbaşı Mark Ferstl, “B-52 kokpitinde 30-40 bin fitten bombaları bırakırken o bombaları görmezsiniz bile. Fakat ekran başında İHA kullanırken kendinizi gerçek savaşa daha yakın hissediyorsunuz” diyor. Yüzbaşı Mark Ferstl, üssü ziyaret eden emekli pilotlara da, yeni hava araçlarının nasıl kullanıldığını anlatıyor. Birçok genç askerin İHA kullanırken bunalıma girdiği de belirtiliyor.