Uğur Vardan

Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali! Adaletin peşindeki filmler...

16 Kasım 2023
Kent hayatının kültürel faaliyetlerinden birine dönüşen ‘Uluslararası Suç ve Ceza Festivali’, 13’üncü kez İstanbullu sinemaseverlerle buluşuyor. Bu gece açılışı yapılacak organizasyon 23 Kasım’a kadar sürecek. Festival kapsamında 33 ülkeden 47 film gösterilecek ve bu yılki ana tema olan ifade özgürlüğüne ilişkin paneller düzenlenecek.

Malum, sinema aynı zamanda bir ‘katarsis’ alanıdır ve özellikle sistemin çözemediği, gündelik hayatın ritmi içinde sağlayamadığı adaletin yerine getirilme (!) mercilerinden biri de beyazperdedir. Ekrana yansıtılan hikâyeler yarım kalmış hesapların, hukukun halledemediği meselelerin de ifadeleridir bazen. İstanbul kültür hayatında 12 yıldır var olan ve bu yıl yenisiyle karşımıza çıkan ‘Uluslararası Suç ve Ceza Festivali’ bu tür bir sinemasal buluşma alanı...

Organizasyonun 13’üncü randevusu bu geceki açılış töreniyle start alıyor.

CRR’de düzenlenecek olan ve Pınar Altuğ-Hakan Bilgin ikilisinin sunacağı törende Ayşenil Şamlıoğlu’na,  Prof. Dr. İoanna Kuçuradi’ye takdim edilecek. Ayrıca sinema yazarı Alin Taşçıyan’a ve görüntü yönetmeni Hüseyin Özşahin’e ‘Sinemaya Katkı Ödülleri’ verilecek. Öte yandan törende filmlerin tanıtımları ve akademik programın ayrıntılarının açıklanmasının ardından Mehdi Fikri imzalı “Alev Sönmeden Önce” (After The Fire) adlı film gösterilecek.

Festivalin öne çıkan bölümlerinden ‘Altın Terazi Uzun Metraj Film Yarışması’nda her yıl olduğu gibi Türk ve dünya sinemasından seçilmiş, ana temaları adalet olan dokuz yapım boy gösterecek. Bu filmleri Yolande Zauberman (Başkan), Anna Margarita Albelo, Carmen Gray, Melis Behlil ve Selen Öztürk’ten oluşan jüri değerlendirecek. Yine Türk ve dünya sinemasından seçilmiş, ana temaları adalet olan yapımların katıldığı ‘Altın Terazi Kısa Metraj Kurmaca Film Yarışması’nda 10 film boy gösterirken bu yapıtlar Julie Rousson (Başkan), Lalehan Öcal ve Serdar Orçin’den oluşan jürinin beğenisine sunulacak. Enis Rıza Sakızlı (Başkan), Aslı Akdağ ve Yorgos Zois’den oluşan jüri de 10 yapımın katıldığı ‘Aslı Ildır, Rıza Oylum ve Sezen Sayınalp gibi isimlerin yer aldığı SİYAD (Sinema Yazarları Derneği) jürisi de ‘Altın Terazi Uzun Metraj Film Yarışması’nda yer alan yapıtlardan bir tanesine ‘En İyi Film’ ödülünü verecek. Festival dahilinde yer alan bir başka jüri de Günsu Akçatepe, Merve Baba, Tulya Tuana Diplomat, İrem Varol ve Mert Baran Yeşilbahçe’den oluşan ‘öğrenci jürisi’. Etkinliğin klasik bölümlerinden ‘Adalet Terazisi’nde ise 14 film yer alıyor.

Başta yakınımızdaki Gazze topraklarından olmak üzere tüm savaşların sona erdiği, ateşkesin ilan edildiği, hiçbir cana kıyılmadığı, din, dil, ırk ayrımı yapılmaksızın herkesin eşit haklara sahip olduğu, adaletin sadece bir istek ve beklenti olarak kalmadığı ve yalnızca filmlerde sağlanmadığı, hayata da yansıdığı bir dünya arzusu dileklerimiz eşliğinde “İyi seyirler” diyoruz...

Altın Terazi Uzun Metraj Film Yarışması

∆ ‘Çavdar Başağı’ (‘O Corno’) / Yön: Jaione Camborda

Yazının Devamını Oku

‘Bütün süperler toplandık, toplandık, toplandık...’

11 Kasım 2023
2019 tarihli ‘Captain Marvel’ın bir tür devamı niteliğindeki ‘The Marvels’ filminde ‘süper kadın kahramanlar’ın sayısı 1’den 3’e çıkıyor. Film vasatı pek aşamıyor belki ama tarihsel bir özelliğe sahip: Öyküsünde ‘Marvel Sinematik Evreni’ndeki ‘İlk Müslüman süper kahraman’ı, Kamala Khan’ı barındırıyor.

Solo serüveni dolayısıyla 2019 tarihli ‘Captain Marvel’da tanıştığımız karakterin tarihsel bir yanı vardı; o aynı zamanda Marvel Sinematik Evreni’nin ‘ilk kadın süper kahramanı’ydı. Bir nevi DC Comics’teki ‘Wonder Woman’ın da karşılığı... Kendileri dört yıllık bir aranın ardından yeni bir macerayla arzı endam ederken bu kez tek kişilik bir şovdan ziyade ‘takım oyunu’ sunuyor. Nia DaCosta imzalı ‘The Marvels’, ilk adımla organik bağını korurken yeni katılımlarla genişleyen bir ekibin serüvenini de perdeye taşıyor.

Konu özetle şöyle: Kimi gelişmeler Captain Marvel ya da diğer adıyla Carol Danvers’ın karşısına, Hala gezegeni halklarından Kree’lerin başındaki Dar-Benn’i çıkarıyor. Bu ihtiraslı lider, gücüne güç katacak ve evrendeki hâkimiyetini mutlaklaştıracak bir bilekliğin (‘Quantum Band’ ismini taşıyor) peşindedir. Nihayet aradığını bulur ama bu mekanizmanın çalışması için ikincisini bulması gerekmektedir. Diğer parça da Jersey City’de yaşayan genç bir kızdadır. Pakistan kökenli bir ailenin mensubu olan bu kız fanatik bir Captain Marvel hayranı olan Kamala Khan’dır. Derken uzaydaki kimi sıçramalar sonucu Danvers’ın yolu, savaş pilotu yoldaşı Maria Rambeau’nun kızı olan Monica ve Kamala’yla kesişirken güçleri de birbirine karışır. Üçlü, Dar-Benn’e karşı ittifak oluşturarak mücadeleye koyulacaktır.

The Marvels

◊ Yönetmen: Nia DaCosta

◊ Oyuncular: Brie Larson, Teyonah Parris, Iman Vellani, Zawe Ashton, Gary Lewis, Park Seo-joon, Zenobia Shroff, Mohan Kapur, Saagar Shaikh, Samuel L. Jackson, Leila Farzad / ABD yapımı

Doğrusu Kamala karakterinin sürüklediği Disney dizisi ‘Ms. Marvel’ı izlemediğim için filmin öyküsündeki kahramanlar arası kaynaşmayı çok net algılayamamakla beraber bu ikinci hamlenin kimi ilginç yanlarına karşın vasat bir çaba olduğunu söyleyebilirim. 2019 tarihli film bize, düştüğünde yeniden ayağa kalkmasını bilen ve mücadelesini sürdüren ana karakter üzerinden çok derin olmasa da kimi feminist esintiler sunuyordu. Bunlar ‘The Marvels’da da var. Carol Danvers’ın yanına benzer kararlılıklara sahip farklı kuşaktan iki temsilci, Monica ve Kamala ekleniyor ama filmin daldığı koridorlar çok zayıf ve senaryo hem çarpıcı değil hem de meseleleri açıklamakta sarih davranmıyor. Ama Nia DaCosta’nın imzasını taşıyan bu yapım şöyle bir tarihsel özelliğe sahip: Öyküsünde Marvel Evreni’ndeki ilk Müslüman süper kahramanı barındırıyor. Pakistanlı Kamala Müslüman bir ailenin üyesi. Annesi Muneeba, babası Yusuf, abisi de Aimir. ‘Ms. Marvel’ namına da sahip karakter bir sahnede mücadeleye başlarken ‘Bismillah’ da çekiyor.

Yazının Devamını Oku

‘Bağımsızlık benim karakterimdir…’

4 Kasım 2023
Mehmet Ada Öztekin imzalı iki bölümden oluşan serinin ilk adımı ‘Atatürk 1881-1919’, Mustafa Kemal ve dönemin dinamikleri hakkında bugüne kadar çekilmiş en iyi film tanımlamasını hak ediyor. Epik tarzdaki çalışmada Paşa’nın hayatından kesitler ve tarihsel dönemeçler gerçekçi bir yaklaşımla sahneye taşınmış. Filmde Aras Bulut İynemli son derece başarılı bir Atatürk portresi çiziyor.

Zübeyde, Analar ve Oğullar’, ‘Son Akşam Yemeği’ derken sıra geldi ‘Atatürk 1881-1919’a... Bu son adım aslında iki filmlik bir halkanın ilk bölümü. Ulu Önder’in çocukluğundan başlayarak Milli Mücadele’ye uzanan hayatından kesitler aktarırken, bu tarihsel sürecin izlerini dönemin diğer öne çıkan karakterleriyle birlikte perdeye taşıyor.

Senaryosunu Necati Şahin’in kaleme aldığı ve Mehmet Ada Öztekin’in yönettiği bu serinin ilk adımına göz atarsak sonda geleceğim noktayı başta belirteyim; şu ana kadar izlediğim tüm yapıtları göz önüne alarak söylüyorum; bu çalışma sinemamızın ‘Atatürk filmleri’ kategorisindeki şu ana kadar çekilmiş en iyi ‘kurgusal’ film.

Bugüne kadar önümüze gelen örneklerin çoğu maalesef müsamere havasından kurtulamamış çabalardı. Bu durumun tabii ki birçok nedeni vardı; Atatürk’ü gerçekçi bir portre olarak sinemaya taşıdıklarında, insani yönleriyle ele aldıklarında, onu atfedildiği ‘kutsal’ çizgilerin dışına çekerek perdeye yansıttıklarında tepki alacaklarını, eleştirileceklerini düşünüyorlardı muhtemelen. ‘Resmi ideoloji’nin dışına taşmaktan korkuyorlar, çekiniyorlardı. Bu aslında genel olarak bizdeki biyografi yazını için de geçerli bir durumdu; her hayata uğrayan inişler çıkışlar, düşüş, tökezlenme anları, hatalar, hesaplaşmalar, insani duygular, kaygılar, zaaflar, korkular, psikolojik eşikler birçok popüler figüre ilişkin biyografik kitaplarda yoktur mesela… Bütün bu reflekslerin nedenini kuşkusuz ilk elde mükemmeliyet arayışı olarak düşünmek mümkün ama ben asıl meselenin özeleştiri yoksunluğu ve hesaplaşma duygusundan kaçınmak olduğu kanısındayım. Atatürk’e gelince; o elbette bu toplum için her daim en büyük rol modeliydiki zaman onun ne denli önemli bir lider, devrimci ve ufku geniş bir siyasal figür olduğunu gösterdi. Ama öyküsünün hamaset dolu bir çerçevede değil, gerektiğinde herkesi, en yakın arkadaşlarını karşısına alma pahasına yoluna devam edişini gösteren, yalnızlığını vurgulayan, psikolojisini aktaran, askeri dehasını pragmatist kişiliği eşliğinde yansıtan dokunuşlarla dolu bir çerçevede anlatılması gerektiğini her zaman düşünmüşümdür. Nitekim ‘Atatürk 1981-1919’ bahsettiğim bütün bu unsurları büyük oranda yerine getiren, etkileyici bir sinematografik adım olmuş.

Epik tarzda çekilmiş bu film özellikle ideolojik açıdan bence sağlam bir yerde duruyor. İçinden geçtiğimiz zaman diliminden o günlerin siyasal reflekslerine, gelişmelerine bakış atıyor ve dönemin dinamiklerini, yaşanmışlıklarını ve tarihsel süreci doğru bir perspektifle okuyor. Abdülhamid’in baskıcı rejimi, İttihatçıların saraya karşı mücadelesi, 31 Mart Vakası ve Hareket Ordusu hamlesi, Trablusgarp cephesi, Sofya Askeri Ataşeliği dönemi, Mustafa Kemal’in Enver Paşa’yla aralarındaki uzlaşmazlıklar, Osmanlı paşalarının aymazlıkları, onu kızağa çekmek için yapılan hamleler, ‘Yasaklı’ Vatan şairi Namık Kemal’e ilişkin vurgular vs. bütün bu tarihsel notlar akıcı bir sinematografi ve merak uyandırıcı bir metin eşliğinde perdeye taşınmış. Filmin atmosferi, teknik kalitesi, görüntü yönetmenliği (Torben Forsberg) ve dönemin her yönüyle yeniden yaratılması bence çok başarılıydı.

Filmin atmosferi, teknik kalitesi, görüntü yönetmenliği ve dönemin yeniden yaratılması bence çok başarılıydı.

 

ÖMER MUHTAR’LA MUHABBET

Yazının Devamını Oku

Başkent’te sinema şöleni...

2 Kasım 2023
Ankara Film Festivali bu geceki açılış töreniyle başlıyor. Bu yıl 34’üncüsü düzenlenecek organizasyonda ‘Ulusal Uzun Film Yarışması’nda yer alan yedi yapıtı başkanlığını Derviş Zaim’in üstlendiği Mine Söğüt, Murat Kılıç ve Selin Yeninci’den oluşan jüri değerlendirecek. 10 Kasım’a kadar sürecek festivalde ‘Aziz Nesin Emek Ödülü’ Nur Sürer’e,‘Sanat Çınarı Ödülü’ Prof. Mustafa Ayaz’a, ‘Kitle İletişim Ödülü’ Cahit Berkay’a, ‘Vakıf Özel Ödülü’ ise Merve Dizdar ve Burak Çevik’e bu geceki açılışta takdim edilecek.

Sonbaharla birlikte film festivallerinin dönemi hız kazanır.

Yaz sonrasında önce Ayvalık’ta, sonra Adana’da birçok yapım sinemaseverlerin karşısına çıktı.

Derken sektörün en eski buluşma noktası niteliğindeki Antalya Altın Portakal ‘Kanun Hükmü’ adlı belgesel odağında başlayan kriz nedeniyle iptal edildi ve nihayetinde ‘4 A’ (Ayvalık, Adana, Antalya ve Ankara) başlığında toplanan festivaller dizisinde hamle sırası Başkent’te...

Bugün start alacak organizasyon 34’üncü kez sinemaseverlerle buluşuyor.

10 Kasım’da sona erecek festival Dünya Kitle İletişimi Araştırma Vakfı tarafından düzenleniyor ve AB Türkiye Delegasyonu, Ankara Büyükşehir Belediyesi ve Çankaya Belediyesi tarafından destekleniyor.

Etkinliğin heyecanı en yüksek bölümü olan ‘Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması’na yedi film katılıyor.

Bu yapıtları değerlendirecek jüri ise şu isimlerden oluşuyor:

Derviş Zaim (Başkan), Mine Söğüt, Murat Kılıç ve Selin Yeninci.

Yazının Devamını Oku

Buyurun Cumhuriyet sofrasına

28 Ekim 2023
Çankaya Köşkü’nde farklı bir heyecan vardır; çünkü Mustafa Kemal’in özel konukları gelecek, yemekte ülkenin geleceğine dair konular konuşulacak ve ertesi gün Cumhuriyet ilan edilecektir... Levent Onan imzalı ‘Son Akşam Yemeği’, bu önemli günde yaşananlara köşkün yanındaki mutfağın sakinlerinin cephesinden bakarken temel olarak Osmanlı’yla Cumhuriyet arasındaki tarihsel sürekliliğe vurgu yapıyor.

Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100’üncü yılı nedeniyle Atatürk’ü ve o dönemde yaşananları aktaran filmler arka arkaya vizyona giriyor. İki hafta önce ‘Zübeyde, Analar ve Oğullar’ı izlemiştik, bu hafta sahne sırası ‘Son Akşam Yemeği’nde. Levent Onan imzalı çalışma, aynı kulvardaki birçok yapımdan farklı olarak ele aldığı süreci ve ana kahramanlarını perdeye taşırken cepheden ya da gelişmelerin odağından ziyade bir mutfağın çeperleri içinden seslenmeyi tercih etmiş. 28 Ekim 1923’te Çankaya Köşkü’nde önemli bir yemekli toplantı vardır (nihayetinde anlıyoruz ki ertesi sabah Cumhuriyet ilan edilecektir). Filmde işte bu çok önemli günü bir anlamda aşçısının, yamağının, ocakbaşısının ve diğer çalışanlarının yorumları eşliğinde izliyoruz. Öykünün ana karakterlerinden olan ve fırsat bulup hünerlerini gösteren Ahir Usta aynı zamanda geçmişin de uzantısıdır; sarayda çalışmış, Çanakkale’de savaşmış, bir ara esir düşmüş ve İngiliz komutan Wilson’a yemek hazırlarken bambaşka bir planı olduğunu göstermiştir. Torunu Elif de yeni rejimin içinde yeşerecek bir filizdir. Yamak Yakup tekinsizdir ve nerede duracağını da tam olarak bilmiyordur, keza şef Mahmut da benzer bir kişiliğe sahiptir, öyle ki Cumhuriyet fikrini de Latife Hanım’dan öğrenir (o fikir de ‘Her şeyi birlikte yapmak, inşa etmek’ şeklinde özetlenebilir) ve öğrendiklerini alışveriş yaptığı esnafa kendisininmiş gibi sunar. Atatürk’ün yolu da bu uzun ve zorlu gecede mutfakla bir şekilde kesişir ve Ahir Usta, Paşa’yla hasbihal etme şansı bulur.

‘Son Akşam Yemeği’, geçmişin yaşanmışlıklarına bu zamanlardan bakan filmlerden (ki doğru bir perspektif bu). Bir yanıyla ‘Cumhuriyet denen özel yemekte herkesin katkısı var’ türünden bir metafora sahip olduğu söylenebilir. Yeni sofra takımları ve menü yerine eski takımlarla sunulan eski menü, filmin tarihsel sürekliliğe bir vurgusu aynı zamanda. Bütün bunlara kimsenin itirazı olamaz elbette, lakin Ayla Hacıoğulları ve Vilmer Özçınar ikilisinin senaryosunu kaleme aldıkları yapım, sahaya sürdüğü ‘Osmanlı’yla Cumhuriyet arasındaki süreklilik’ temasına göz atarken meseleyi doğru yerden mi tartışıyor, ondan emin değilim. Şöyle ki örneğin Ahir Usta, Mustafa Kemal’le söyleşirken Osmanlı’nın 600 yıllık geçmişini hatırlatıyor ve film boyunca sürekli olarak ‘eski’nin (yıpranmış bakır kazanlar dahil) öneminin altını çiziyor.

‘Son Akşam Yemeği’ Cumhuriyet’e geçiş sürecini bir mutfağın çeperlerinden aktarmayı tercih etmiş.

Lakin hanedan yıkılıp Cumhuriyet inşa edilirken eskinin tarihteki uzun süreli varlığından ziyade iktidarın, padişahtan ve yüzyıllar boyu hükümranlığını sürdürmüş bir ailenin sultasından alınıp halka, millete devri fikriyatından hareket edildi. Mesele eski rejimin süresinden, dayanıklılığından kaynaklanan gücü meselesi değil, demokrasiye geçişti. Senaryonun halledemediği yanlardan biri de Ahir Usta’nın komutanlarını zehirlemesine rağmen İngilizlerin elinden nasıl sağ salim çıktığına dair ikna edici bir açıklamasının olmamasıydı.

Menüde tarhana çorbası da var.

Oyunculuklara gelince; başta Ahir Usta’da Engin Şenkan, Mustafa Kemal’de Onur Tuna, Latife Hanım’da Pelin Akil ve minik Elif’te Azra Aksun olmak üzere hepsi gayet iyi performanslar ortaya koymuş. Bu arada ‘Son Akşam Yemeği’nin ‘politika ve yemek’ ilişkisi bakımından Roland Joffé imzalı, başrolünde Gerard Depardieu’yu izlediğimiz ‘Vatel’le aynı kulvarda olduğunu söyleyebiliriz.

Yazının Devamını Oku

‘Çakal’larla dans…

21 Ekim 2023
Usta yönetmen Martin Scorsese son filmi ‘Dolunay Katilleri’nde 1920’lerde arazilerinde çıkan petrolle zenginleşen Osage Kızılderililerinin servetlerine çökmek için işlenen cinayetleri ve perde gerisindeki çetenin oluşumunu anlatıyor. Leonardo DiCaprio, Lily Gladstone ve Robert De Niro’nun performansları filmi sürüklüyor.

Başlardaki en büyük motivasyonu ‘altına hücum’ olan bir ulus, zamanla rotasını ‘kara altın’ olarak da adlandırılan bir yeraltı zenginliğine yöneltmiş ve eski sloganı ‘petrole hücum’la revize etmişti. Hedefin tanımı ve malzemesi değişse de refleksler aynıydı; onun sayesinde bir an önce zengin olmak, sınıf atlamak ve bu uğurda ne yazık ki hırsına yenik düşmek… Mekanizmanın işleyişi de aynıydı neredeyse; bu yolda ölen de vardı, öldüren de…

Sinemanın yaşayan efsanelerinden Martin Scorsese, David Grann’in 2017 tarihli çok satmış romanı ‘Killers of the Flower Moon: The Osage Murders and the Birth of the FBI’dan uyarladığı son filmi ‘Dolunay Katilleri’nde (Killers of the Flower Moon), petrol zengini olma isteğiyle ait olduğu ulusun tarihinde açılan kapanmaz yaraları perdeye taşıyor. Senaryosunu Eric Roth’la kaleme aldığı filminde büyük usta kariyer serüveni boyunca çizdiği genel sınırların içinde bir kez daha yol alıyor. Malum, o ünlü lakabıyla ‘Marty’ her daim Amerika’nın şiddet haritasıyla ve bu haritanın tarihsel duraklarıya ilgilenir; mafya, kuruluş aşamasındaki çeteler, bireysel takılanlar, psikopatlar derken onun sineması geniş bir ‘suçlular galerisi’dir. Bu son adımında da geçmişteki halkalara bir yenisini eklerken dönem itibariyle de ‘geç kalmış bir western dünyası’nı seyircisiyle paylaşıyor.

1920’lerde geçen öykünün genel hatlarında atalarının topraklarından uzaklaştırıldıktan sonra yerleştikleri Oklohama’da arazilerinde petrol bulunmasının ardından zenginleşen Osage halkı var. Bu Kızılderili topluluk ellerindeki mali imkânlarla sınıf atlarken beyazlarla yapılan evlilikler sonucu sermayeleri yavaş yavaş el değiştirmeye başlıyor. Yörenin ileri gelenlerinden, yerlilerle köklü ilişkilere sahip Bill ‘King’ Hale, 1. Dünya Savaşı’ndan henüz dönen yeğeni Ernest Burkhart’a konforlu bir hayatın sırlarını fısıldıyor: Taksicilik yaparken tanıştığı, büyük bir servetin sahibi konumundaki Osage yerlisi Mollie’yle evlenmek… Açgözlü, birikimi sınırlı, parayı seven bu genç adam amcasının öğüdüne kulak veriyor ve servetine konmakla birlikte sevdiğini de düşündüğü kadınla evleniyor. Çok geçmeden Ernest, en tepesinde Bill Hale’in oturduğu, abisi
Byron’ın da etkin olduğu bir çetenin önemli bir parçasına dönüşüyor. Bu birlikteliğin temel aktivitesi yöredeki (çoğu kadın) Kızılderilileri öldürmek ve yasal sınırlar içinde servetlerine el koymaktır. Şebekenin kurbanları arasına zamanla Mollie’nin ablaları katılırken Ernest de trafiğin içindedir.

Büyük usta kariyer serüveni boyuncu çizdiği genel sınırların içinde bir kez daha yol alıyor.

 

 

Yazının Devamını Oku

Devrimi hem annesine hem de tüm dünyaya anlatmıştı

14 Ekim 2023
Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’ın öyküsü eşliğinde hasretle örülü bir ana-oğul ilişkisini ve filizlenen bir Cumhuriyet’in ayak seslerini perdeye taşıyan ‘Zübeyde, Analar ve Oğullar’ görsel bir tarih dersi niteliğinde. Filmin en vurucu yanıysa Mustafa Kemal’in genç bir subayken yakın arkadaşlarına söylediği “Annene anlatamadığın devrimi yapamazsın” cümlesi olmuş.

Artık ömrünü tamamlamış, çürümeye yüz tutmuş kurumlarıyla ayakta durmaya çabalayan ama bunu başaramayacağı aşikâr olan bir imparatorluk... Sürekli geri çekilen, geçmişte sahip olduğu toprakları kaybeden ve nihayetinde düşman işgaline uğramış bir yapı... Bu zorlu günler içinde kurtarıcı kimliğiyle öne çıkan, eski sistemin açmazlarını bilen ve yeni bir yol haritası, yeni bir rejim öneren ve önerdiklerini gerçekleştiren bir lider... Yakında kuruluşunun 100’üncü yılını kutlayacağımız Cumhuriyet’i inşa eden haykırışın en önemli kilit taşı konumundaki Mustafa Kemal, bu özel yıl dolayısıyla gölgesini sinemamıza da düşürüyor. Sözün özü, odağına Atatürk’ü alan filmleri izlemeye başlıyoruz; bu halkanın ilk adımı niteliğindeki ‘Zübeyde, Analar ve Oğullar’ da bu hafta vizyonda...

Ulu Önder’in annesi Zübeyde Hanım’ın öyküsü eşliğinde gelişen bir çerçeveye sahip söz konusu yapım,
Selanik’te başlayıp İstanbul’a taşınan, son noktası İzmir’de koyulan, içinde acıyı, trajediyi barındıran, hasretin çokça öne çıktığı bir ana-oğul ilişkisinin ifadesi aynı zamanda.Aslıhan Güner iyi bir performans sergiliyor.

En gerçekçi Atatürk

Yönetmenliğini Cenk Yaz’ın üstlendiği, senaryosunu da İlber Tekinsoy’un kaleme aldığı yapım, geniş bir zaman diliminde ve yelpazede gezinirken Zübeyde Hanım’la oğlu Mustafa Kemal’in hayatlarındaki önemli dönemeçleri not düşüyor ve arka planda da yıkılan imparatorluğun yerine filizlenen Cumhuriyet’in ilk adımlarından kimi kesitleri de aktarıyor.

Geçmiş örnekler de göz önüne alındığında Atatürk’e ilişkin çekilen filmler onu üzerindeki haleden kurtaramadan perdeye taşıyan hamlelerdi. Evet, Mustafa Kemal mükemmel bir liderdi ve yaşadığımız dünyada her geçen gün önemini bir kez daha idrak ediyoruz ama nihayetinde insandı ve hayatı, yaşadıkları perdeye taşınırken doğru çizgilere oturtulmuş portresine, düşe kalka geçtiği yolları yansıtan öykülere ihtiyaç vardı hep. Bundan önceki adımlarda bu tür özellikler çok az yansıdı ekrana. ‘Zübeyde, Analar ve Oğullar’ın başardığı en önemli refleks, sanırım ‘ölçülü hamaset’i ve öne çıkan iki karakterini samimi bir şekilde yansıtmaya çabalaması olmuş. Lakin elbette film geniş zaman dilimini taradığı ve büyük bir hayat hikâyesinden öne çıkan dönemeçleri not olarak düşürmeyi hedeflediği için derinleşmiş profillere ulaşamamış.

Yine de dinine bağlı bir aileden gelen Zübeyde Hanım’ın oğlunu dini eğitim veren bir kuruma teslim edişi, buradaki şiddete dayalı sisteme itiraz eden küçük Mustafa’nın isyankârlığı, oğulları Ömer ve Ahmet’in Selanik’i kasıp kavuran kuşpalazı salgını sonucu hayatlarını kaybetmeleri, Abdülhamid döneminin baskıcı atmosferi, her yeri saran hafiyeleri, keza Mustafa Kemal’in annesinin ikinci evliliğine itirazı ve ergen halleri, Enver Paşa’nın Sarıkamış’ta onca Mehmetçik’in hayatına mal olan hatalı hamlesi, Çanakkale cephesinde şarapnel parçası nedeniyle yaralanması ve kurtarıcı görevini üstlenen cep saati, Liman von Sanders’le buluşmaları gibi ayrıntılarla film kimi önemli duraklara uğruyor. Ben Zübeyde Hanım ve kız kardeşi Makbule’nin trenle Selanik’ten İstanbul’a geliş yolculuklarında Nâzım Hikmet’e yapılan göndermeyi de zarifçe buldum. Evde askeri okuldan arkadaşlarıyla ülkenin gidişatına ilişkin serzenişlerini belirttikleri sahnede sarf ettiği “Annene anlatamadığın devrimi yapamazsın” sözü de filmin ilgiye değer yanlarındandı.

Oyunculuklara gelince; Zübeyde Hanım’da Aslıhan Güner iyi bir performans ortaya koymuş. Mustafa Kemal’in büyüklüğünü canlandıran Alican Yücesoy ise fizik olarak Atatürk’e çok benziyor ve bu kimlik adeta üzerine yapışmış gibi duruyor. Geçmişte de Ulu Önder’i canlandıran (‘Son Osmanlı Yandım Ali’ filmindeydi) başarılı aktör, sanırım sinema tarihimizin en gerçekçi Atatürk’ü olarak kayıtlara geçecek. Keza Emre Kınay, Ragıp Efendi’de; Devrim Nas da Ali Rıza Efendi’de başarılı portrelere imza atıyorlar.

Yazının Devamını Oku

Bıraksaydınız, keşke 'şeytan’ yerinde kalsaydı!

7 Ekim 2023
1973 tarihli ünlü korku klasiği ‘The Exorcist’e 50 yıl sonra selam gönderme niyetindeki ‘Exorcist: İnançlı’ bu kez biri siyah diğeri beyaz iki küçük kızın bedenlerine giren şeytanın çıkarılması mücadelesini anlatıyor. David Gordon Green imzalı yeni yapım, orijinalinin kıyısına bile uğramayan vasat bir çalışma olmuş.

ExorcIst: İnançlı

◊ Yönetmen:
David Gordon Green
Oyuncular:
Leslie Odom Jr.,
Lidya Jewett, Olivia O’Neill, Jennifer Nettles, Ann Dowd, Ellen Burstyn, Raphael Sbarge, E. J. Bonilla, Antoni Corone, Danny McCarthy
ABD yapımı

Victor Fielding 13 yıl önce çıktıkları Haiti gezisinde hamile karısını depremde kaybetmiş ve kızını tek başına büyütmüş bir babadır. Angela günün birinde okul çıkışı en yakın arkadaşı Katherine’le ortadan kaybolur. Ormana dalmışlar ve yok olmuşlardır. Üç gün sonra bir çiftliğin bahçesinde bulunurlar. Onlara göre kayıp olarak geçirdikleri süre birkaç saattir. Normale dönmeleri beklenirken iki kızda da tuhaf haller baş gösterir, çünkü içlerine şeytan girmiştir.

Yazının Devamını Oku